ဆံပင္ ကၽြတ္ေစေသာ အေၾကာင္း အရာမ်ား အတြက္ ေျဖရွင္းနည္းမိန္းကေလး တစ္ေယာက္ အတြက္ ဆံပင္က သူရဲ႕ အလွတရားပါ။ သုေတ သီေတြက ဆံပင္ဟာ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ပံုပန္းသဏၭာန္ကို ေဖာ္ၫႊန္းႏိုင္တယ္လို႔ မွတ္ခ်က္ ျပဳပါတယ္။

၁။ သုိင္း႐ြိဳက္ ျပႆနာမ်ား

သိုင္း႐ြိဳက္ဆိုတာ သင့္လည္ပင္းရဲ႕ အေျခေလးမွာ ရွိေနတဲ့ လိပ္ျပာပံုသဏၭာန္ ဂလင္းတစ္ခုပါ။ သုိင္း႐ြိဳက္ဂလင္းက ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မႈ အေတာ္မ်ားမ်ားကို ပံုမွန္ျဖစ္ေအာင္ ထိန္းညႇိေပးတဲ့ ေဟာ္မုန္းေတြကို ထုတ္ေပးပါတယ္။ အဲဒီဂလင္းက ပံုမွန္ မဟုတ္ဘဲ သိုင္း႐ြိဳက္ေဟာ္မုန္း ထုတ္လုပ္မႈ နည္းတာ၊ မ်ားတာေတြ ျဖစ္တဲ့အခါ ဆံပင္ေပါက္တဲ့ ျဖစ္စဥ္ကလည္း လြဲေခ်ာ္ သြားတတ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ သိုင္း႐ြိဳက္ေရာဂါေၾကာင့္ ဆံပင္ကၽြတ္တာကို တျခား ေရာဂါလကၡဏာေတြ ျဖစ္တဲ့ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ တက္တာ၊ က်တာ၊ အပူ၊ အေအးဒဏ္ မခံႏုိင္တာနဲ႔ ႏွလံုးခုန္ႏႈန္း ေျပာင္းလဲတာေတြေလာက္ မေတြ႕ရတတ္ပါဘူး။

၂။ ခႏၶာကိုယ္ ခုခံအားစနစ္က တုိက္ခိုက္ျခင္း

ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ခုခံအားစနစ္က ဆံခ်ည္မွ်င္ အိတ္ေတြကို မွားယြင္း တိုက္ခိုက္တာေၾကာင့္ ဆံပင္ကၽြတ္ရတာပါ။ ေတြ႕ရခဲတဲ့ ေရာဂါ တစ္ခုပါ။ ဒါေပမဲ့ ကၽြတ္သြားတဲ့ ဆံပင္ေနရာမွာ ေနာက္ေျခာက္လကေန တစ္ႏွစ္အတြင္း ဆံပင္အသစ္ေတြ ထပ္ထြက္လာပါတယ္။

၃။ ေပြးေပါက္ျခင္း

ဦးေရျပားမွာ ေပြးေပါက္တဲ့အခါ မိႈပိုးေၾကာင့္ ဦးေရျပား ယားယံတာ၊ ဆံပင္ကၽြတ္တာေတြ ျဖစ္ေစပါတယ္။ မိႈပိုးသတ္ေဆးနဲ႔ ကုသရပါမယ္။ မိႈပိုးက တုိက္႐ိုက္ ထိမိတဲ့ ေနရာေတြကို အလြယ္တကူ ကူးစက္ႏုိင္ပါတယ္။

၄။ ကေလးေမြးဖြားျခင္း

တခ်ဳိ႕ မိန္းကေလးေတြက ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ ဆံပင္ေတြ မ်ားလာတတ္တာကို သတိျပဳမိတတ္ၾကပါတယ္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ခ်ိန္မွာ ေဟာ္မုန္းေတြ မ်ားလာတာေၾကာင့္ ဆံပင္ေတြ မကၽြတ္ဘဲ ခဏတာ ရပ္တန္႔ေနတာပါ။ ဒါဟာ ပံုမွန္ပါပဲ။ ကေလးေမြးၿပီးခ်ိန္မွာေတာ့ ေဟာ္မုန္း ပမာဏက ပံုမွန္ အေျခအေနကို ျပန္ေရာက္သြားတာေၾကာင့္ ရပ္တန္႔ေနတဲ့ ဆံပင္ေတြက အလ်င္အျမန္ ကၽြတ္က်လာပါတယ္။ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ ဆံပင္ေတြ အမ်ားႀကီး ကၽြတ္သြားတာေၾကာင့္ အံ့အားသင့္ႏုိင္ပါတယ္။ ေနာင္ႏွစ္ႏွစ္ ၾကာတဲ့အခါ ဆံပင္ေတြ နဂိုအတုိင္း ျပန္ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။

၅။ ေဆးဝါးမ်ား ေသာက္သံုးရျခင္း

ပဋိသေႏၶတားေဆးေတြက ဆံပင္ ကၽြတ္ေစပါတယ္။ သားဥေႂကြတဲ့ ျဖစ္စဥ္ကို ဖိႏွိပ္ထားတဲ့ ေဟာ္မုန္းေတြက တခ်ဳိ႕ မိန္းကေလးေတြမွာ ဆံပင္ ကၽြတ္ေစပါတယ္။ မိဘမ်ဳိး႐ိုးမွာ ဆံပင္ကၽြတ္ဖူးတဲ့ ရာဇဝင္ရွိရင္ သင္လည္း ဆံပင္ကၽြတ္တတ္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ မိန္းကေလးေတြကေတာ့ ပဋိသေႏၶတားေဆး သံုးေနရာမွ ျဖတ္လိုက္တဲ့အခါ ဆံပင္ ကၽြတ္တတ္ပါတယ္။ ေသြးက်ဲေဆး၊ ေသြးေပါင္ ထိန္းညႇိေပးတဲ့ တခ်ဳိ႕ ေဆးဝါးေတြ၊ ႏွလံုးေရာဂါ၊ စိတ္က်ေရာဂါ၊ အ႐ိုးအဆစ္ ေရာင္ရမ္းနာေတြအတြက္ အသံုးျပဳရတဲ့ တခ်ဳိ႕ ေဆးေတြကလည္း ဆံပင္ကၽြတ္တာနဲ႔ ဆက္စပ္မႈ အနည္းငယ္ရွိပါတယ္။

၆။ အစာ ေလွ်ာ့စားျခင္း

သင္က ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလွ်ာ့ခ်ခ်င္လို႔ အစားအေသာက္ေတြ ေလွ်ာ့ခ် စားေသာက္ေနတာေၾကာင့္လည္း ဆံပင္ကၽြတ္တာကို ျဖစ္ေစပါတယ္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလွ်ာ့ခ်လိုက္တာ ၁၅ ေပါင္ ေလ်ာ့က်သြားၿပီး သံုးလကေန ေျခာက္လအတြင္း ဆံပင္ ကၽြတ္လာတာကို သင္သတိထားမိမွာပါ။ က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီၫြတ္တဲ့ အစားအေသာက္ေတြကို စားသံုးရင္ ဆံပင္ေတြ ျပန္ေပါက္လာႏုိင္ပါတယ္။

၇။ ဆံပင္စတိုင္

ဦးေရျပားကေန က်စ္ဆံၿမီး ေသးေသးေလးေတြကို တင္းတင္း က်စ္ထားတာကလည္း ဆံပင္ကၽြတ္ေစပါတယ္။ က်စ္ဆံၿမီးကို ေျဖလိုက္ပါက တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ပံုမွန္ ဆံပင္ အေနအထားကုိ ျပန္ေရာက္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒီဆံပင္စတိုင္ကို ၾကာရွည္ စြဲျမဲစြာ ျပဳလုပ္ထားပါက ဆံပင္ ကၽြတ္တာကို ပိုဆုိးေစပါတယ္။

၈။ ကင္ဆာေရာဂါ

ကုသေနျခင္း ကင္ဆာေရာဂါ ကုသမႈႏွစ္ခုျဖစ္တဲ့ ခီမိုေဆးေတြ ေပးတာနဲ႔ ဓာတ္ေရာင္ျခည္နဲ႔ ကုသတာေတြရဲ႕ ေဘးထြက္ဆုိးက်ဳိး အေနနဲ႔ ဆံပင္ ကၽြတ္ေစပါတယ္။ ဒီကုသမႈ ႏွစ္ခုစလံုးက ဆံခ်ည္မွ်င္ အိတ္ေတြကို ထိခိုက္ေစတာေၾကာင့္ ဆံပင္ကၽြတ္ေစပါတယ္။ ဆံပင္ကၽြတ္တာက အျမဲျဖစ္ေနမွာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ကုသမႈ ၿပီးေျမာက္လုိ႔ ေဆးျဖတ္လုိက္တဲ့အခါ ဆံပင္ ျပန္ေပါက္လာပါတယ္။

၉။ ဖိစီးမႈ မ်ားလြန္းျခင္း

ကိုယ္ပင္ပန္း၊ စိတ္ပင္ပန္းမႈေတြ အလြန္အမင္း မ်ားလြန္းတဲ့အခါ ဦးေရျပားမွာ ရွိေနတဲ့ ဆံပင္ေတြရဲ႕ ေလးပံုတစ္ပံုေလာက္က ႐ုတ္တရက္ ကၽြတ္ႏုိင္ပါတယ္။

၁၀။ က်န္းမာေရး မေကာင္းျခင္း

က်န္းမာေရး မေကာင္းတာေၾကာင့္ ဆံပင္ကၽြတ္တာက ေျခာက္လကေန ရွစ္လအထိ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဥပမာ- အလြန္အမင္း ေနမေကာင္းျဖစ္ျခင္း၊ အႀကီးစားခြဲစိတ္မႈ ျပဳလုပ္ထားျခင္း၊ ထိခိုက္မႈေၾကာင့္ ေသြးဆံုး႐ံႈးမႈ ျဖစ္ေပၚျခင္း၊ စိတ္ဒဏ္ရာ ႀကီးႀကီးမားမား ရျခင္း စတာေတြေၾကာင့္လည္း ဆံပင္ ကၽြတ္ႏုိင္ပါတယ္။

ဆံပင္ကၽြတ္ျခင္းအတြက္ ကုသမႈ

၁။ ေဆးဝါးျဖင့္ ကုသျခင္း

မိန္းကေလးေတြမွာ ဆံပင္ကၽြတ္တာအတြက္ ကုသဖို႔ အစားအေသာက္နဲ႔ ေဆးဝါးကြပ္ကဲေရး ဌာနက Minoxidil ေဆးကို အတည္ျပဳ ထားပါတယ္။ ဒီေဆးက မိန္းကေလးအမ်ားစုမွာ ဆံပင္ကၽြတ္တာကို ေႏွးသြားေစတာ ဒါမွမဟုတ္ လံုးဝ ရပ္တန္႔သြားေစပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဆံပင္ ျပန္ေပါက္ေစဖုိ႔လည္း အားေပးပါတယ္။ ဆံပင္ကၽြတ္တဲ့ တခ်ဳိ႕ မိန္းကေလးေတြမွာ ေကာ္တီကိုစတီး႐ြိဳက္ေဆးက ဆံပင္ ျပန္ေပါက္ေစပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္မွာ တျခားေရာဂါေတြ ခံစားေနရပါက ကုသမႈ ခံယူတာ၊ အာဟာရ မွ်တေအာင္ စားတာေတြကလည္း ဆံပင္ ျပန္ထြက္ေစပါတယ္။

၂။ ေလဆာျဖင့္ ကုသျခင္း

ဆံပင္ကၽြတ္တာအတြက္ ေလဆာနဲ႔ ကုသမႈ ခံယူႏုိင္ပါတယ္။ ေလဆာေရာင္ျခည္ အနည္းငယ္ ေပးၿပီး ဆံပင္ျပန္ထြက္ေစဖုိ႔ လႈံ႕ေဆာ္မႈ ျပဳလုပ္ တာပါ။ ေဆးခန္း မွာ ျပဳလုပ္ႏုိင္ သလို အိမ္မွာ ကိုယ့္ဘာသာ ျပဳလုပ္ႏုိင္တဲ့ ပစၥည္းေတြလည္း ေပၚေနပါၿပီ။ အစားအေသာက္နဲ႔ ေဆးဝါးကြပ္ကဲေရး ဌာနက စမ္းသပ္ မႈေတြ ျပဳလုပ္ေန ပါတယ္။ မၾကာခင္မွာ တိက်တဲ့ အေျဖထြက္ေပၚလာမွာပါ။ ဆံပင္ကၽြတ္တာအတြက္ ေရရွည္ သံုးစြဲပါက ထိေရာက္မႈ ရွိ၊ မရွိနဲ႔ ေဘးအႏၲရာယ္ ကင္းရွင္းမႈ ရွိ၊ မရွိကေတာ့ မသိရွိရေသးပါဘူး။

၃။ လိမ္းေဆးမ်ားျဖင့္ ကုသျခင္း

ေဆးေတြကေတာ့ အမ်ဳိးစံု ေပၚေနတာပါ။ သင္နဲ႔ သင့္ေတာ္မႈရွိတဲ့ အမ်ဳိးအစားကို ေရြးခ်ယ္ အသံုးျပဳရမွာပါ။ ဝယ္ယူတဲ့အခါ အေရျပား အထူးကုရဲ႕ ေထာက္ခံမႈ၊ အစားအေသာက္နဲ႔ ေဆးဝါးကြပ္ကဲေရး ဌာနရဲ႕ ေထာက္ခံမႈေတြပါ ရွိ၊ မရွိ ေသခ်ာေအာင္ စစ္ေဆး ၾကည့္ၿပီးမွ ဝယ္ယူ သံုးစြဲပါ။

ပန္းႏြယ္ေလး (ေဆးဝါးတကၠသိုလ္)

ဗိုက္ေအာင့္ျခင္း၊ ဗိုက္နာျခင္း သည္ လူနာမ်ား အျဖစ္ အမ်ားဆံုးႏွင့္ ဆရာဝန္ထံ လာေရာက္ ျပသသည့္ အမ်ားဆံုး
ေရာဂါ လကၡဏာျဖစ္သည္။ ပံုစံစံု၊ ဝမ္းဗိုက္ေနရာအႏွံ႔ နာေလ့ရွိ သည္။ မွ်ဥ္းမွ်ဥ္း နာသကဲ့သို႔ ျပင္း ျပင္းလည္း နာတတ္
သည္...။ အမ်ားစု မွာ သာမန္နာ၊ ခဏနာေလ့ရွိေသာ္ လည္း တစ္ခါတစ္ရံ ဆိုးဆိုးရြားရြား၊ အခ်ိန္ၾကာၾကာ နာတတ္
သည္။ ထို အခါ လူနာမ်ားက စိုးရိမ္ပူပန္လာၾက သည္။ ဘာေၾကာင့္ နာသနည္းဟု သိလိုၾကသည္။ ခြဲစိတ္ခံရမည္ကို
စိုးရိမ္လာၾကသည္။ ပူပန္မႈအမ်ားဆံုးမွာ ဝမ္းဗိုက္အတြင္း ကင္ဆာကဲ့သို႔ေသာ ေရာဂါရွိေလမလားဟူ၍ ျဖစ္သည္။



ဗိုက္နာလူနာကို ဆရာဝန္က ခ်ဥ္းကပ္ရာတြင္ ေရာဂါ ရာဇဝင္ျဖစ္စဥ္ ကို အေသးစိတ္ ေမးေလ့ရွိသည္။ နာ သည့္ေနရာ၊
နာပံုနာနည္း၊ ဗိုက္နာ ျခင္း၏ ျပင္းထန္မႈႏွင့္ အခ်ိန္ၾကာျမင့္မႈ စသည္တို႔က ဘာေၾကာင့္နာသည္၊ ဘယ္ ေရာဂါျဖစ္ႏိုင္
သည္ကို ညႊန္းေလ့ ရွိသည္။ အသက္အရြယ္ႏွင့္ က်ား၊ မ စသည္တို႔ကလည္း ဗိုက္နာသည့္ အေၾကာင္းကို ကြဲေစသည္။
လူနာကို စမ္းသပ္ရန္မလို၊ ေရာဂါျဖစ္စဥ္ကို အေသးစိတ္ ေမးျခင္းျဖင့္ ေရာဂါအမည္ ကို ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္သည္ပင္ ရွိသည္။
တစ္ခါတစ္ရံ စမ္းသပ္လွ်င္ မည္သည့္ လကၡဏာမွ် မေတြ႕ရဘဲ ျဖစ္တတ္ သည္။
                         



ဗိုက္နာေစသည့္ ဝမ္းဗိုက္ေရာဂါမ်ား
ဝမ္းဗိုက္တြင္းတြင္ အသည္း၊ ေက်ာက္ကပ္၊ ေဘလံုး၊ အစာအိမ္ အူလမ္းေၾကာင္း၊ ေက်ာက္ကပ္ႏွင့္ ဆီးလမ္းေၾကာင္း
စသည္ျဖင့္ အဂၤါမ်ိဳးစံုရွိသည္။ မည္မွ် အဂၤါအေရအတြက္မ်ားေစကာမူ အဓိက အုပ္စုႏွစ္ခုသာရွိသည္။ အသည္း၊
ေက်ာက္ကပ္၊ ေဘလံုးကဲ့သို႔ေသာ အလံုး၊ အခဲသဏၭာန္အဂၤါမ်ားႏွင့္ အစာအိမ္အူ လမ္းေၾကာင္း၊ ဆီးလမ္းေၾကာင္း၊
သည္းေျခလမ္းေၾကာင္းကဲ့သို႔ ျပြန္၊ အေခါင္းသဏၭာန္ အဂၤါမ်ားဟူ၍ ျဖစ္သည္။



ယင္းအုပ္စုႏွစ္ခု၏ နာပံု၊ နာနည္းမွာ ကြာၾကသည္။ ျပြန္သဏၭာန္ အဂၤါမ်ားသည္ တင္းလွ်င္၊ ညႇစ္လွ်င္၊ ေဖာင္းကားလွ်င္၊
ပိတ္လွ်င္ နာေလ့ရွိသည္။ သည္းေျခလမ္းေၾကာင္း၊ ဆီးလမ္း ေၾကာင္း ေရာဂါမ်ားသည္ ဤပံုစံ နာေလ့ရွိသည္။ ထိုးၿပီး၊
ရစ္ၿပီးနာသည္ ဟု ေျပာေလ့ရွိသည္။ နာလိုက္ ေပ်ာက္လိုက္၊ တစ္ခါနာလွ်င္ ဆိုးဆိုး ရြားရြားနာ၊ ေဇာေခြ်းျပန္ေလာက္
ေအာင္နာ၊ ထိုင္မရ၊ ထမရျဖစ္ေအာင္ နာ၊ နာလြန္းသျဖင့္ သတိေမ့လုမတတ္ခံရသည္။ သန္ထိုး၊ ေလထိုးသျဖင့္ ဟိုလူး၊
ဒီလိမ့္ႏွင့္ ေအာ္ေနသည့္ ကေလးမ်ားကို ေတြ႕ဖူးၾကမည္ထင္သည္။ ဝမ္းဗိုက္ကို လက္ႏွင့္၊ ေခါင္း အံုးႏွင့္ ဖိထားလွ်င္
သက္သာသည္ဟု ဆိုၾကသည္။



အနာေပ်ာက္သြားခ်ိန္ တြင္ေတာ့ အေကာင္းပကတိ ျဖစ္ေနတတ္သည္။ သန္ထိုး၊ ေလထိုးက ဝမ္း ဗိုက္တစ္ျပင္လံုး
နာေလ့ရွိေသာ္လည္း ဆီးလမ္းေၾကာင္းပိတ္ျခင္းက ခါးတြင္ နာၿပီး၊ ဆီးစပ္သို႔ ထိုးဆင္းသြားေလ့ ရွိသည္။ ဆီးေအာင့္၊
ဆီးက်င္၊ ဆီး ေသြးပါသည္တို႔ကလည္း ဆီးလမ္း ေၾကာင္းေရာဂါဟု ျပသည္။ သည္းေျခ ေက်ာက္တည္၊ ေက်ာက္ပိတ္
ျခင္း သည္လည္း အလားတူ နာေစသည္။ ဝမ္းဗိုက္ညာဘက္အေပၚပိုင္းတြင္ နာျခင္း၊ မ်က္လံုးႏွင့္ အသားဝါျခင္း၊
ခ်မ္းတုန္၍ ဖ်ားျခင္းတို႔သည္ သည္း ေျခလမ္းေၾကာင္းေရာဂါကို ျပသည္။
                     




အသည္းနာတာလား
အသည္းကဲ့သို႔ေသာ အလံုး၊ အခဲသဏၭာန္ရွိ အဂၤါမ်ားသည္ႀကီးလာ လွ်င္၊ တင္းလာလွ်င္ နာေလ့ရွိသည္။ ေအာင့္သည္
ဟု ဆိုေလ့ရွိသည္။ အသည္းႀကီးေရာဂါမ်ားတြင္ ဝမ္းဗိုက္ ညာဘက္အေပၚပိုင္းေနရာသည္ တင္း ေနသည္၊ ေထာက္ေန
သည္ဟု ေျပာ ေလ့ရွိသည္။ အလြန္အကြ်ံႀကီးေသာ အသည္းေရာဂါမွလြဲ၍ ျပင္းျပင္းထန္ ထန္ နာေလ့မရွိေခ်။ မွ်ဥ္းမွ်ဥ္း
ေလး နာသည္။ ဆက္တိုက္နာသည္။ လႈပ္ လွ်င္ နာသည္။ အသည္းေနရာ ဖိမိ လွ်င္လည္း နာေလ့ရွိသည္။




       
ဘယ္ေနရာက နာတာလဲ
ဝမ္းဗိုက္တြင္း အဂၤါမ်ားသည္ သူ႔ ေနရာႏွင့္သူ သတ္သတ္မွတ္မွတ္ တည္ရွိၾကသျဖင့္ ဝမ္းဗိုက္၏ မည္သည့္ ေနရာတြင္
နာသည္ကလည္း ဘာေၾကာင့္နာသည္၊ ဘယ္အဂၤါတြင္ ေရာဂါရွိသည္ကို ညႊန္းေလ့ရွိသည္။ ဝမ္းဗိုက္အေပၚပိုင္း
အလယ္တည့္တည့္ ရင္ညြန္႔တြင္ နာလွ်င္ အစာအိမ္၊ ဝမ္းဗိုက္ညာဘက္ အေပၚပိုင္းနာလွ်င္ အသည္း သို႔မဟုတ္
သည္းေျခ၊ဝမ္းဗိုက္အလယ္ ခ်က္တစ္ဝိုက္နာ လွ်င္ ဝမ္းဗိုက္ပိုင္းေသြးေၾကာမႀကီး၊ အူလမ္း ေၾကာင္းႏွင့္ ပန္ကရိယ၊
ခါးတစ္ဖက္တစ္ခ်က္နာလွ်င္ ေက်ာက္ကပ္၊ ခ်က္ ေအာက္ ဆီးစပ္နာလွ်င္ ဆီးအိမ္၊ သား အိမ္၊ ညာဘက္ေအာက္
ပိုင္းနာလွ်င္အူအတက္စသည္ျဖင့္ ညႊန္းေလ့ရွိသည္။



         
ဗိုက္နာေပမယ့္ ဝမ္းတြင္းေရာဂါမရွိ
ဗိုက္နာတိုင္း ဝမ္းဗိုက္တြင္းရွိ အဂၤါတစ္ခုခုတြင္ ေရာဂါရွိေနၿပီဟု တထစ္ခ် တြက္၍မရ။ ရင္ေခါင္းတြင္းရွိ ႏွလံုးႏွင့္
အဆုတ္ေရာဂါကလည္း တစ္ခါတစ္ရံ ဗိုက္နာတတ္သည္။ အခ်ိဳ႕ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းလူနာတို႔သည္ ရင္ဘတ္နာ
သည္ဟု မေျပာ၊ ဗိုက္ အေပၚပိုင္း နာသည္ဟုဆိုတတ္သည္။ ႏွလံုးအနာက ညႊန္ျပရခက္သျဖင့္ ဟိုျပ၊ ဒီျပ ျပသည္
လည္း ရွိသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ႏွလံုးေလျဖတ္ျဖစ္ ႏိုင္ေျခ မ်ားေသာ ေသြးတိုး၊ ေသြးခ်ိဳ လူနာ တစ္ေယာက္ ဝမ္းဗိုက္
အေပၚပိုင္း နာ လွ်င္လည္း ႏွလံုးေလလားဟု ဆရာဝန္က စဥ္းစားေလ့ရွိသည္။



ဝမ္းဗိုက္အေရျပားေရာဂါ၊ အာ႐ံု ေၾကာေရာဂါတို႔ကလည္း ဗိုက္နာေစ သည္။ ခါးအာ႐ံုေၾကာ ညပ္ျခင္း၊ အေရျပား
ေရယုန္ေပါက္ျခင္းတို႔တြင္ ခါးႏွင့္ ဗိုက္ပတ္ပတ္လည္ ပူစပ္ပူ ေလာင္ နာေလ့ရွိသည္။ ေရယုန္တြင္ နာၿပီး ႏွစ္ရက္၊
သံုးရပ္အၾကာ အရည္ ၾကည္ဖုေလးမ်ားေပါက္လာေလ့ရွိသည္။ ဝမ္းဗိုက္ျပင္ပေရာဂါမ်ားတြင္ လည္း ဗိုက္နာတတ္
သည္။ ေသြးခ်ိဳ ဆိပ္တက္လူနာ ဗိုက္နာ၊ ပ်ိဳ႕အန္ သည္ကို မၾကာခဏ ေတြ႕ရေလ့ရွိ သည္။ ႐ုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာေရာဂါ
တစ္ခုမွ် မရွိ၊ စိတ္ေၾကာင့္လည္း ဗိုက္နာတတ္ သည္။ စိတ္ဓာတ္က်သူ၊ စိတ္ပူပန္မႈ မ်ားသူမ်ားသည္ ဗိုက္နာသည္
ဆိုၿပီး မၾကာခဏ ဆရာဝန္ထံ ေရာက္လာ ေလ့ရွိသည္။ ဟိုနာ၊ ဒီနာ ေျပာင္းနာ ေလ့ရွိသည္။ မည္သည့္ေရာဂါဟု
သတ္သတ္မွတ္မွတ္ေျပာရန္ ခက္ သည္။ စမ္းသပ္စစ္ေဆးမႈအားလံုးက လည္း ပံုမွန္ျဖစ္ေနေလ့ရွိသည္။



စစ္ ေဆးမႈအားလံုးေကာင္းသည္ဆိုသည့္ အေျဖက တစ္ခါတစ္ရံ လူနာကို ဗိုက္နာေပ်ာက္ေစသည္။ ဗိုက္နာသည့္
လူနာစမ္းသပ္ေတာ့ ဘာလကၡဏာမွ ေတြ႕ေလ့မရွိ။ ထို႔ေၾကာင့္လည္း ေနမေကာင္း အေၾကာင္းျပလိုသူတို႔အတြက္
ဗိုက္နာျခင္းသည္ လက္နက္တစ္ခုျဖစ္ေနတတ္သည္။
         



အစာအိမ္ ေရာဂါ
အစာအိမ္ေရာင္ျခင္း၊ အစာအိမ္ အနာျဖစ္ျခင္းတို႔သည္ ဗိုက္နာေစသည္။ ေလထိုးသည္၊ ေလနာသည္ ဟု အေျပာမ်ား
သည္။ လူလတ္ပိုင္း တြင္ အေတြ႕ရမ်ားသည္။ ဝမ္းဗိုက္ အေပၚပိုင္း ရင္ညြန္႔တြင္နာ၊ ပူစပ္ ပူေလာင္ျဖစ္။ ယင္း-ရင္ပူျခင္း
သည္ အစားႏွင့္ပတ္သက္ေနသည္။ အခ်ိဳ႕က ဗိုက္ဆာလွ်င္နာ၊ အခ်ိဳ႕က အစာစားလွ်င္ ပိုဆိုးတတ္သည္။ လူနာက နာ
သည့္ေနရာ အတိအက်ေထာက္ျပႏိုင္သည္။ ထူးျခားခ်က္မွာမၾကာခဏ ျပန္နာျခင္းျဖစ္သည္။ အစာအိမ္ေဆးေသာက္၍
သက္သာျခင္းကလည္း အစာအိမ္ေလနာဟု ညႊန္ျပသည္။ သာမန္ အစာအိမ္နာေရာဂါကဲ့ သို႔ပင္ အစာအိမ္ကင္ဆာသည္
လည္း ဗိုက္နာတတ္သည္။ သို႔ရာတြင္ အစာအိမ္ကင္ဆာတြင္ ထူးျခားခ်က္မ်ားရွိသည္။ အသက္ခပ္ႀကီးႀကီး၊ အစား ပ်က္၊
ရက္ပိုင္းလပိုင္းအတြင္း အလြန္ ပိန္ခ်ံဳးက်သြားလွ်င္ အစာအိမ္႐ိုး႐ိုးနာ ထက္ ကင္ဆာပိုျဖစ္ရန္မ်ားသည္။ ေသြးအားနည္း
ျခင္းသည္လည္း လကၡ ဏာတစ္ရပ္ျဖစ္သည္။ ေစာေစာသိ၊ ေစာေစာစမ္းသပ္မႈလုပ္၊ ေစာေစာ ကုပါက အက်ိဳးရွိသည္။




               
ခြဲစိတ္ရန္လိုသည့္ ဗိုက္နာေရာဂါ
ဗိုက္နာေစသည့္ အခ်ိဳ႕ဝမ္းဗိုက္ တြင္းေရာဂါမ်ားသည္ ခြဲစိတ္ရန္လိုတတ္သည္။ ဝမ္းဗိုက္တြင္းရွိ ျပြန္ သဏၭာန္ အဂၤါမ်ား
ေရာင္ျခင္း၊ ပိတ္ျခင္း၊ ေပါက္ျခင္းတို႔သည္ ခြဲရန္လိုေလ့ ရွိသည္။ အူအတက္ေရာင္ျခင္း၊ အစာအိမ္ေပါက္ျခင္း၊ ဆီးလမ္း
ေၾကာင္းႏွင့္ သည္းေျခလမ္းေၾကာင္းပိတ္ျခင္းတို႔မွာ ဥပမာမ်ားျဖစ္သည္။ ဗိုက္ခြဲရန္လိုသည့္ ေရာဂါမ်ားမွာ သီးသန္႔ျပတ္
ျပတ္သား သား ေရာဂါလကၡဏာဟူ၍ မရွိ။ ဆရာဝန္စမ္းသပ္စစ္ေဆးမွ ဆံုးျဖတ္ႏိုင္ေသာ အေျခအေနမ်ားျဖစ္သည္။


ခႏၶာကိုယ္အဂၤါအမ်ားအျပားရွိသည့္ ဝမ္းဗိုက္ေရာဂါမ်ားသည္ တစ္ခါတစ္ရံလူနာေရာ၊ ဆရာဝန္ကိုပါ လွည့္စားတတ္
သည္။ မ်က္လွည့္ျပတတ္သျဖင့္ ဝမ္းဗိုက္ကို ေမွာ္ဝင္ေသတၲာဟု တင္ စားေလ့ရွိသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ဗိုက္နာ လူနာမ်ား
သည္ ရမ္းကု၊ မွန္းကု လုပ္ရန္မသင့္ေတာ္ဘဲ ဆရာဝန္ႏွင့္ျပသ၊ အႀကံဥာဏ္ယူရန္ လိုအပ္ပါသည္။


           ( မွ ) ကူးယူေဖာ္ျပသည္

ဆိုတဲ့စကားလံုးကို ေဆးပညာေဝါဟာရမွာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ေတြ႕ရပါတယ္။ရူမက္တစ္ဆိုတာ အေၾကာ၊အဆစ္၊ၾကြက္သားစတဲ့ တြယ္ဆက္တစ္ရႉးေတြ ေရာင္ရမ္းမႈေၾကာင့္ နာက်င္ေစတဲ့အျပင္ လႈပ္ရွားမႈကို ထိခိုက္ေစတဲ့ သေဘာမ်ိဳးရွိပါတယ္။ လႈပ္ရွားသြားလာမႈကို ကန္႕သတ္ေပးတယ္။ ေဆးပညာမွာ rheumatology ဆိုျပီး သီးသန္႕ဘာသာရပ္ခြဲကို ရွိေသးတယ္။ autoimmuneေခၚတဲ့ ခုခံအားအခ်င္းခ်င္းျပန္တိုက္တဲ့ ေရာဂါေတြကိုပါ ေလ့လာရတယ္။ဒါ့ေၾကာင့္ ရူမက္တစ္နဲ႕ ပက္သတ္တဲ့ ေရာဂါေတြမနည္းလွသလို စိတ္ရႈပ္စရာလဲေကာင္းလွတယ္။ ေရာဂါေတြဘယ္လိုမ်ားေပမယ့္ rheumatic နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အဓိကအခ်က္နွစ္ခ်က္က တူညီၾကတယ္။ ပထမအခ်က္က နာက်င္မႈဟာ မၾကာခဏ ျပန္ျဖစ္တတ္တယ္။ဒုတိယအခ်က္က ကုသရခက္ခဲတတ္တယ္။ရူမက္တစ္ေခါင္းစဥ္ေအာက္က ေရာဂါ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ဒီအခ်က္ေတြ သြားတူတာေတြ႕ရတယ္။ေနာက္သီအိုရီတခုက rheumatic ေရာဂါေတြဟာ ေလထုအေျပာင္းအလဲနဲ႕ သက္ဆိုင္ေနတတ္ျပန္တယ္။ပတ္ဝန္းက်င္ရုတ္တရက္ေအးလာတဲ့အခါ အထူးသျဖင့္ မိုးတြင္းကာလေတြမွာ
ေလထုဖိအားရုတ္တရက္က်ဆင္းတာေၾကာင့္ ပိုမိုနာက်င္လာတတ္တယ္။ ဒီလိုအေျခအေနမ်ိဳးကို ရူမက္တစ္ေရာဂါေတြမွာ ပိုမိုေတြ႕ရတယ္။ ရူမက္တစ္အမ်ိဳးအစားေတြထဲကမွ ကေလးသူငယ္ေတြမွာ ပိုမိုေတြ႕ရတာက acute rheumatic feverေခၚတဲ့ ရူမက္တစ္အဖ်ားေရာဂါမ်ိဳးပဲ။ အသက္ ၅-၁၅နွစ္ အရြယ္ကေလးေတြမွာ ပိုျဖစ္တယ္။ဒီအရြယ္ေတြမွာ လည္ေခ်ာင္းနာျပီး ၂ပတ္-၁လအတြင္း(အထူးသျဖင့္ ၃ပတ္အတြင္း) ေရာဂါလကၡဏာေတြစတင္ ေပၚေပါက္လာတာ ေတြ႕ရတယ္။ ေရာဂါေၾကာင့္ နွလံုး၊ဦးေနွာက္၊အေရျပား၊အဆစ္အျမစ္၊စတာေတြကို ထိခိုက္ေစတယ္။ အမွန္က ဝင္လာတဲ့ပိုးကို ခုခံတိုက္ဖ်က္ဖို႕ ထြက္လာတဲ့ အင္တီေဘာ္ဒီက အခ်င္းခ်င္းျပန္တိုက္ခိုက္လို႕ ေရာဂါလကၡဏာေတြ ရလာတယ္။ သိေစခ်င္တဲ့အခ်က္က ပိုးေၾကာင့္ လကၡဏာေတြ တိုက္ရိုက္ေပၚေပါက္လာတာ မဟုတ္ဘူး။ ပိုးကိုတိုက္ဖ်က္ဖို႕ ထြက္လာတဲ့ Antibody က နွလံုး၊အဆစ္အျမစ္ေတြကို မွားယြင္းသတ္မွတ္ျပီး တိုက္ထုတ္ဖို႕ ၾကိဳးစားရာက ျဖစ္လာတဲ့ အက်ိဳးဆက္ေတြပဲ။နွစ္ရွည္ ကာကြယ္ဖို႕ေပးတဲ့ ပိုးသတ္ေဆးေတြ ေရရွည္ေသာက္ရျခင္းဟာ ဝင္မလာေအာင္ အစတည္းက ကာကြယ္ခ်င္တဲ့ သေဘာမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။ acute rheumatic feverေသခ်ာေစဖို႕ modified Jones criteriaဆိုတဲ့ လကၡဏာရပ္ေတြကို သီးျခားစုစည္း သတ္မွတ္ထားတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ အေမရိကန္နွလံုးဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းက revised Jones criteriaဆိုျပီး ထပ္မံျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္ခဲ့တယ္။ ေရာဂါခြဲျခားဖို႕ major criteria နဲ႕ minor criteria ဆိုတာသိဖို႕လိုပါတယ္။

Major criteriaအဓိက လကၡဏာရပ္
၁။polyarthritis ေခၚတဲ့ အဆစ္အျမစ္ေတြေရာင္ျခင္း
-တံေတာင္၊လက္ေကာက္ဝတ္၊ဒူး၊ေျခက်င္းဝတ္စတဲ့ အဆစ္ၾကီးေတြသာ ေရာင္တယ္။
- တေနရာေရာင္ျပီး အရင္ေရာင္တဲ့ေနရာက သက္သာသြားတယ္။ေနာက္ထပ္တစ္ေနရာေျပာင္းေရာင္မယ္။
-migratory polyarthritis ဟိုေျပာင္းလိုက္ ဒီေျပာင္းလိုက္ နာတဲ့သေဘာမ်ိဳး ျဖစ္ရမယ္။အမ်ားအားျဖင့္ အထက္ဖက္ကို တျဖည္းျဖည္းခ်င္း ေရႊ႕နာမယ္။
၂။carditis နွလံုးေရာင္တာ
-ဘယ္အလႊာေရာင္ေရာင္ မေကာင္းဘူး။
-အတြင္းဆံုးလႊာ endocardium ေရာင္ရင္ နွလံုးအဆို႕ရွင္ထိခိုက္မယ္။ အဆို႕ရွင္ က်ဥ္းတာ၊က်ယ္တာ ျဖစ္နိုင္တယ္။
-အလယ္က ၾကြက္သားmyocardiumေရာင္ရင္ ေမာတာ၊အသက္ရႈမဝတာ ျဖစ္မယ္။
-အျပင္ဖက္ဆံုးက pericardiumေရာင္ရင္ တင္းက်ပ္ၾကီးေနတာ၊ ရင္ဘတ္ေအာင့္တာ ျဖစ္နိုင္တယ္။ သံုးလႊာလံုးေရာင္ရင္ pancarditis ေခၚတယ္။
၃။subcutaneous nodules အေရျပားေအာက္မွာ မာမာခဲခဲ အဖုေလးရွိတယ္။အထူးသျဖင့္ လက္ေကာက္ဝတ္၊တံေတာင္၊ဒူး အျပင္ဖက္ပိုင္း အရိုးေပၚေတြမွာ အေတြ႕မ်ားတယ္။ ဖိၾကည့္၊ကိုင္ၾကည့္ရင္ နာက်င္မႈ မရွိတတ္ဘူး။
၄။erythema marginatumစက္ဝိုင္းပံု အနီစက္ေလးမ်ား
အျပင္ဖက္ပိုင္းကြင္းက အနီေရာင္ရွိတယ္။ အလယ္မွာအေရာင္ေဖ်ာ့တယ္။
ခႏၶာကိုယ္အထက္ပိုင္း၊လက္ေမာင္း စတာေတြမွာ အဓိကေတြ႕ရတယ္။ တြန္႕လိမ္ျပီး အကြက္လိုက္တည္ရွိတယ္။
၅။Sydenham's chorea လက္၊မ်က္နွာစတာေတြ သိစိတ္မဲ့ ရုတ္တရက္ လႈပ္ရွားမယ္။ တခါတရံ ကတာနဲ႕တူလို႕ St. Vitus' danceလို႕ ေခၚပါတယ္။ၾကြက္သား အားေပ်ာ့တာ၊ စကားေျပာ ေဝဝါးတာ ရွိတတ္တယ္။ ေရာဂါပိုးဝင္ေရာက္ျပီး ၃လခန္႕ၾကာမွ ေပၚေပါက္တတ္လို႕ သိပ္အသံုးမဝင္ဘူး။ လကၡဏာရပ္က ထူးျခားလို႕ ေတြ႕ရင္ေတာ့ ရူမက္တစ္အဖ်ားေရာဂါေသခ်ာတယ္လို႕ ဆိုနိုင္ပါတယ္။ ဦးေနွာက္မွာ ရွိတဲ့အာရံုေၾကာေတြ ထိခိုက္တဲ့သေဘာျဖစ္ပါတယ္။

Minor criteria သာမည လကၡဏာရပ္မ်ား
၁။အဖ်ားၾကီးမယ္။အနည္းဆံုး ၁၀၁-၁၀၂ ဒီဂရီ စင္တီဂရိတ္ ရွိရမယ္။
၂။အဆစ္ေတြ ကိုက္တာ၊ခဲတာ၊နာက်င္တာ ရွိမယ္။
၃။အရင္က အလားတူ လကၡဏာေတြ ခံစားခဲ့ဘူးမယ္။
၄။ေသြးစစ္ၾကည့္ရင္ ESR(သို႕)CRP မ်ားမယ္။
၅။ေသြးျဖဴဥမ်ားတာ၊ECGေျပာင္းလဲတာ ရွိမယ္။

တျခားလကၡဏာရပ္ေတြ
-တလအတြင္း လည္ေခ်ာင္းနာခဲ့ဖူးမယ္။
-ဗိုက္နာတာ၊နွာေခါင္းေသြး ယိုတာရွိနိုင္တယ္။
-ျမန္မာေတြ အလြယ္ေခၚတဲ့ ေလးဖက္နာပိုး တမ်ိဳး  ASO titre(Antistreptolysin O)မ်ားေနမယ္။ အမွန္က ပိုးမဟုတ္ပါ။ ပိုးကိုတိုက္ဖ်က္တဲ့ ဓာတ္တမ်ိဳးသာျဖစ္ပါတယ္။အရင္တုန္းက ဝင္ခဲ့ဖူးတာကို သိမယ္။ASO မ်ားတိုင္း ရူမက္တစ္အဖ်ားေရာဂါလို႕ မသတ္မွတ္သင့္ပါ။

သတ္မွတ္ခ်က္အရ major criteriaအနည္းဆံုး ၂ခ်က္ရွိရင္(သို႕) major criteria ၁ခ်က္ နဲ႕ minor criteria အနည္းဆံုး ၂ခ်က္ရွိရင္ ေလးဖက္နာ အဖ်ားေရာဂါလို သတ္မွတ္ျပီး ကုသပါတယ္။ အျခားသီးသန္႕ လကၡဏာေတြ ေတြ႕ရင္လည္း သတ္မွတ္တတ္ပါတယ္။

ရူမက္တစ္ ေလးဖက္နာ အဖ်ားေရာဂါျဖစ္ရင္ ဆရာဝန္နဲ႕ ေသခ်ာကုပါ။
-ေလးဖက္နာ တခါျဖစ္ဖူးသူဟာ ေနာက္တစ္ၾကိမ္ျပန္ျဖစ္နုိင္လို႕ အထူးသတိထားသင့္တယ္။
-ထပ္ျဖစ္ရင္ လကၡဏာေတြ ပိုဆိုးလာတတ္တယ္။ နွလံုးကို ဒုကၡေပးမယ္။ အဆို႕ရွင္က်ဥ္းတာ အျဖစ္မ်ားသလို မလံုတာလည္းျဖစ္နုိင္တယ္။ ေမာတာပိုဆိုးလာမယ္။ ၾကာလာရင္ အသက္ဆံုးရံႉးတာထိ ျဖစ္နိုင္တယ္။
-လကၡဏာသက္သာေစဖို႕ ေသာက္ေဆး၊ထိုးေဆး လိုလာတယ္။
-ယာယီေသာက္ရတာရွိသလို ေနာက္ျပန္မျဖစ္ေအာင္ သံုးစြဲရတာမ်ိဳးလည္း ရွိမယ္။

ျဖစ္လာျပီ ဆိုရင္
-အိပ္ရာထဲမွာ ေကာင္းေကာင္း အနားယူသင့္တယ္။
-စိတ္ေအးလက္ေအးေနသင့္သလို စိတ္ညစ္စရာ မေတြးသင့္ဘူး။
-ရုတ္တရက္ ေမာလာရင္ ေက်ာမွီနဲ႕ ၄၅ဒီဂရီ ေစာင္းျပီး ထားရတယ္။
-ဆရာဝန္က အဆစ္ေရာင္တာသက္သာဖို႕ ေသာက္ေဆး၊ထိုးေဆးေပးပါမယ္။aspirin၊ibuprofen၊naproxen စတာေတြနဲ႕ သက္သာတတ္တယ္။ ပံုမွန္ထက္ ေဆးပမာဏ ပိုေပးရတယ္။
-အဆစ္ေရာင္တာ၊နွလံုးေရာင္တာအတြက္ steroid ေဆးေတြ လိုတတ္ေသးတယ္။
-လည္ေခ်ာင္းနာတာရွိေသးရင္ ပဋိဇီဝ ပိုးသတ္ေဆးေတြ ေပးပါလိမ့္မယ္။
ပိုးသတ္ေဆး ေပးတာ ေရတိုျဖစ္နိုင္သလို ေရရွည္လည္း ေပးရတတ္တယ္။
-ေဆးေတြ ေရရွည္ေပးတယ္ဆိုတာ ေရာဂါကာကြယ္ဖို႕သာျဖစ္ပါတယ္။ လံုးဝျပန္မျဖစ္ပါဘူးလို႕ အာမခံတာ မဟုတ္ပါ။ လည္ေခ်ာင္းနာတဲ့ပိုးကို သာ မဝင္နိုင္ေအာင္ ၾကိဳတင္ကာကြယ္တဲ့သေဘာ ျဖစ္ပါတယ္။
-တခ်ိဳ႕က penicillin ထိုးေဆးလိုသလို ေသာက္ေဆးေပးရတာမ်ိဳး လည္း ရွိပါတယ္။
-Benzathine penicillin တလ တၾကိမ္ထိုးတာဟာ pen-V ေသာက္ေဆးေန႕စဥ္ေပးတာထက္ အက်ိဳးပိုရွိတတ္ပါတယ္။
-ထိုးေဆးကို ၃ပတ္တၾကိမ္ထိုးနိုင္ရင္ ပိုအက်ိဳးရွိတယ္္လို႕ ဆိုပါတယ္။
-မေကာင္းတဲ့ဖက္ကၾကည့္ရင္ နာတာ၊ေဆးမတဲ့တာ ရွိနိုင္ေပမယ့္ ေကာင္းတာက တလ တၾကိမ္သာေဆးထိုးရလို႕ လူနာအတြက္ အဆင္ေျပပါတယ္။
-ေဆးေၾကာင့္ အပိုလုပ္ရတာလို႕ ယတိျပတ္မေျပာနိုင္သလို ေသခ်ာေပါက္ အက်ိဳးရွိပါတယ္လို႕လည္း အာမခံ၍ မရနိုင္ပါ။ အျခားနိုင္ငံေတြလိုပဲ guideline လိုအပ္ခ်က္အရ ေပးရပါတယ္။ ပိုမဆိုးေအာင္၊အျဖစ္နည္းေအာင္ေတာ့ ကာကြယ္ေပးနိုင္ပါလိမ့္မယ္။
-ဘယ္အခ်ိန္ထိ ဆက္ေသာက္သင့္သလဲဆိုတာေတာ့ ဆရာဝန္ရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္အျပင္ လူနာရဲ႕ အသက္အရြယ္ေပၚလဲ မူတည္ပါလိမ့္မယ္။
-အမ်ားစုဟာ မိမိဘာသာ ျဖတ္တတ္ၾကသလို အျခားဆရာဝန္ရဲ႕ ထင္ျမင္ခ်က္အရ ျဖတ္တာမ်ိဳးေတြ အဓိကေတြ႕ရတယ္။
-လည္ေခ်ာင္းမၾကာခဏ နာတတ္သူေတြေတာ့ အထူးသတိထားဖို႕လိုအပ္ပါမယ္။ ျဖစ္လာရင္ ဆရာဝန္နဲ႕ ခ်က္ခ်င္းျပဖို႕လိုပါတယ္။ မၾကာခဏျဖစ္တတ္သူဟာ ေရရွည္အတြက္ မေကာင္းတာေတာ့ အမွန္ပါပဲ။
-ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ိဳးေတြျဖစ္မလာေအာင္ ဆရာဝန္နဲ႕ ေသခ်ာတိုင္ပင္ ကုသဖို႕ေတာ့ အၾကံေပးပါရေစ။

          ( မွ ) ကူးယူေဖာ္ျပသည္

လူ ့ေသြးထဲမွာ ေသြးရည္ၾကည္၊ ေသြးၿဖဴဥနဲ ့ ေသြးနီဥမ်ားပါ၀င္ ဖြဲ ့စည္းထားပါတယ္။ ေသြးၿဖဴဥမ်ားက
လူ ့ခႏၶာကိုယ္ထဲ၀င္ေရာက္လာတဲ့ ေရာဂါပိုးမ်ားကို တိုက္ရိုက္တိုက္ဖ်က္တာေရာ အဲဒီေရာဂါပိုးနဲ ့သက္ဆိုင္တဲ့ ကိုယ္ခံစြမ္းအား ထုတ္လုပ္ၿပီး တိုက္ဖ်က္တာေရာ၊ တိုက္ဖ်က္မႈအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ ့ ကာကြယ္တားဆီးပါတယ္။

HIV ေ၀ဒနာရွင္ေတြ ခရီးသြားခြင့္ကန္႔သတ္မႈ အဆံုးသတ္ေရး AIDS ညီလာခံမွာေတာင္းဆို

“သမီးက သူေျပာတဲ့ အစီအစဥ္ ကို မလိုက္နာ ႏိုင္ေၾကာင္း ျပတ္ျပတ္ သားသား ေျပာခဲ့ တာပဲရွိတယ္။ ဘာ မွ မိုက္မိုက္႐ုိင္း႐ုိင္း နစ္နစ္နာနာ ေျပာ ခဲ့တာ မရွိ ပါဘူး။ အဲဒါ ဖုန္းလာလို႔ ကုိယ္မပါဘူး ဆိုတာသိရေတာ့ စိတ္ ထဲမွာ ေတာ္ေတာ္ ခံျပင္း မိတယ္။ သူ တို႔က သမီးကို လူေရြးပြဲမွာ ေအာင္ ေတာ့ စရန္ ငါးေသာင္း ေပးၿပီး သား။ အဲဒါကို ျပန္ေပးမယ္ဆို ေတာ့ ေနပါေစတဲ့။ အဆံုးထား လိုက္ ပါတယ္တဲ့။ သမီးက သူတို႔ဆီ သြားၿပီး စရန္ကိုေတာင္ ျပန္ေပးပစ္ ခ်င္တာ။ လံုး၀ ယူမထားခ်င္ဘူး။ ဒါေပမဲ့ သူတို႔နဲ႔ ထပ္မေတြ႕ ခ်င္လို႔၊ သူ တို႔နဲ႔ မ်က္ႏွာခ်င္း ထပ္မဆုိင္ ခ်င္လို႔ မသြားဘဲ ေနလိုက္တာ။ ရွက္လည္း ရွက္တယ္၊ ေဒါသလည္း ထြက္တယ္၊ ၀မ္းလည္း နည္းတယ္”

အျပာရုပ္ရွင္မ်ား​​တြင္ ကြန္ဒံုး​​အသံုး​​ျပုရဖြယ္ရွိ

23-12-2011

အ​​ေမရိကန္ နိုင္ငံတြင္ ရိုက္ကူး​​​ေသာ အျပာရုပ္ရွင္မ်ား​​တြင္ ကြန္ဒံုး​​အသံုး​​ျပုရဖြယ္ ရွိ​​ေန​​ေၾကာင္း​​ သိရသည္။

ညစ္ညမ္း ​​ဇာတ္ကား​​ အမ်ား​​စု ရိုက္ကူး​​ထုတ္လုပ္ရာတြင္ ကြန္ဒံုး​​သံုး​​စြဲျခင္း​​ မရွိ​​ ေသာ္လည္း​​ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္၊​ ဇြန္လတြင္ ျပုလုပ္မည့္​​ မဲ​​ေပး​​ပြဲအတြင္း​​ အဆိုပါ ကိစၥအတြက္ အဆိုတင္သြင္း​​ရန္ စီစဉ္​​ေနၾကသည္။

AIDS ​​ေရာဂါ ကာကြယ္တား​​ဆီး​​​ေရး​​ လႈပ္ရွား​​သူမ်ား​​က ဦး​​စီး​​ကာ ရုပ္ရွင္မ်ား​​တြင္ ကြန္ဒံုး​​သံုး​​စြဲမႈကို ထည့္​​သြင္း​​ရိုက္ကူး​​ရန္ ​​ေဆာ္ဩမႈမ်ား​​ ျပုလုပ္​​ေနသည္။ အခ်ိဳ့​​ကလည္း​​ ယခုကိစၥသည္ ကြန္ဒံုး​​​ေရာင္း​​ခ်သည့္​​ လုပ္ငန္း​​ႀကီး​​မ်ား​​က မိမိတို့​​ပစၥည္း​​ ​​ေရာင္း​​စြံ​​ေစရန္ အဆန္း​​ထြင္​​ေနျခင္း​​ဟု ​​ေဝဖန္​​ေနသည္။ ​​

ေလာ့ ​​စ္အိန္ဂ်ယ္လိစ္ ၿမို့​​​ေတာ္သည္ အ​​ေမရိကန္၏ ညစ္ညမ္း​​ဇာတ္ကား​​မ်ား​​ ထုတ္လုပ္သည့္​​လုပ္ငန္း​​ အဓိက အ​​ေျခစိုက္ရာ ​​ေဒသလည္း​​ျဖစ္သည္။ အျပာရုပ္ရွင္ ဇာတ္ကား​​ ထုတ္လုပ္သူမ်ား​​သည္ ၿပီး​​ခဲ့​​သည့္​​ ႏွစ္ပိုင္း​​မ်ား​​အတြင္း​​ ျပည္သူ့​​က်န္း​​မာ​​ေရး​​ အာဏာပိုင္မ်ား​​၏ ဆန့္​​က်င္ဘက္ ဖိအား​​​ေပး​​မႈမ်ား​​ႏွင့္​​ ရင္ဆိုင္လာရၿပီး​​ ယခုအခါတြင္လည္း​​ ကြန္ဒံုး​​သံုး​​စြဲ​​ေရး​​ လွံဳ့​​​ေဆာ္မႈမ်ား​​ႏွင့္​​ ၾကံု​​ေနရသည္။

အသက္ ၂၅ ႏွစ္ရွိ အျပာရုပ္ရွင္ သရုပ္​​ေဆာင္​​ေဟာင္း​​ ဒါရစ္ဘရုသည္ ၂၀၁၀ ျပည့္​​ႏွစ္က ဇာတ္ကား​​ရိုက္ကူး​​ရင္း​​ HIVပိုး​​ ကူး​​စက္ျခင္း​​ ခံရသည္။ ယခုကိစၥႏွင့္​​ ပတ္သက္ၿပီး​​ အျပာဇာတ္ကား​​မ်ား​​ ရိုက္ကူး​​ထုတ္လုပ္​​ေနသည့္​​ လုပ္ငန္း​​မ်ား​​ဘက္မွ တစ္စံုတစ္ရာ မွတ္ခ်က္​​ေပး​​မႈ မရွိ​​ေသး​​​ေၾကာင္း​​ သိရွိရသည္။

----------------------------------------------------------------------------------------

က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာန၏ ထုတ္ျပန္ခ်က္မ်ားအရ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ HIV ေရာဂါျဖစ္ပြားသူဦးေရ ႏွစ္သိန္း ေလးေသာင္းေက်ာ္ရွိသည့္ အနက္ ေရာဂါျဖစ္ပြားသူမ်ား၏ ၆ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ အမ်ိဳးသမီးမ်ား ျဖစ္ေၾကာင္း သိရသည္။

ထိုသို႔ HIV ႏွင့္ AIDS ေရာဂါ ကူးစက္ခံရသူ အမ်ိဳးသမီးမ်ားအနက္ ေရာဂါျဖစ္ပြားသူအမ်ားစုမွာ ဆယ္ေက်ာ္သက္ အရြယ္လူငယ္မ်ားျဖစ္ ၾကၿပီး လိင္ကုန္ကူးခံရသူမ်ား၊ ျပည့္တန္ဆာလုပ္ငန္းျဖင့္ အသက္ေမြးဝမ္းေက်ာင္း ျပဳသူမ်ားႏွင့္ မူးယစ္ ေဆးသံုးစြဲသူအမ်ိဳးသမီးမ်ားထံတြင္ အဆိုပါေရာဂါကို အမ်ားဆံုး ေတြ႕ရွိရသည္ဟု ထပ္မံသိရသည္။

ကမၻာ့ကုလသမဂၢကေလးသူ ငယ္မ်ားရန္ပံုေငြအဖြဲ႕ (UNICE) ၏ ယခုႏွစ္ေဖေဖာ္ဝါရီအတြင္း ထုတ္ ျပန္ခ်က္မ်ားအရ ကမၻာေပၚတြင္ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း HIV ႏွင့္ AIDSေရာဂါ ျဖစ္ပြားသူဦးေရ ၃၃ သန္းေက်ာ္ ရွိသည့္အနက္ ေရာဂါ ျဖစ္ပြားသူမ်ား၏ သံုးပံုတစ္ပံုခန္႔မွာ အသက္ ၁၅ ႏွစ္မွ ၂၄ ႏွစ္အရြယ္ၾကားရွိ ဆယ္ေက်ာ္သက္ အရြယ္လူငယ္မ်ား ျဖစ္ၾကေၾကာင္း၊ ႏွစ္စဥ္၌ အသက္ ၁ဝ ႏွစ္မွ ၁၉ ႏွစ္ၾကားရွိ လူငယ္အမ်ိဳးသမီးကေလးမ်ားသည္ သက္တူရြယ္တူ ေယာက်္ားေလးမ်ားႏွင့္ ေရာဂါပိုးရွိသူ အမ်ိဳးသား ႀကီးမ်ားထံမွ ကူးစက္ခံရ မႈႏႈန္းမွာ ပိုမိုျမင့္မားလ်က္ရွိေၾကာင္း၊ ထို႔အျပင္ ေန႔စဥ္ကမၻာႏွင့္ အဝွမ္း လူဦးေရ ၇၄ဝဝ ခန္႔မွာ အဆိုပါေရာဂါပိုးအား ကူးစက္ခံရၿပီး ေရာဂါကူးစက္ ခံရသူမ်ားအနက္ ၄ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ အသက္ ၁၅ ႏွစ္မွ ၂၄ ႏွစ္ၾကားရွိ လူငယ္ဆယ္ေက်ာ္သက္မ်ား ျဖစ္ေန ၾကသည့္အတြက္ ေရာဂါကူးစက္ျပန္႔ ပြားမႈအား မထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ပါက အနာ ဂတ္တြင္ အႏၲရာယ္ႀကီးမားလာႏိုင္ ေၾကာင္း သိရသည္။

UNICEFမွ တာဝန္ရွိသူ တစ္ဦးက ”ဆယ္ေက်ာ္သက္အရြယ္ လူငယ္ေလးေတြဟာ HIV နဲ႕ ပတ္သက္လို႔ က်န္းမာေရး အသိပညာနဲ႔ ဗဟု သုတေတြ နည္းပါးေနေသးတဲ့ အတြက္ အခုလို ေရာဂါကူးစက္ ခံရမႈႏႈန္း ျမင့္မားလာ ရတာပဲ။ ေရာဂါကူးစက္ခံရသူေတြကို ေရာဂါန႔ဲပတ္သက္ၿပီး သိရွိျခင္းရွိ၊ မရွိ စစ္တမ္းေကာက္ယူတဲ့အခါမွာ အမ်ိဳးသား ၃ဝ ရာခိုင္ႏႈန္းနဲ႔ အမ်ိဳးသမီး ၁၉ ရာခိုင္ႏႈန္း ေလာက္ကပဲ HIVနဲ႕ပတ္သက္လို႔ ဗဟုသုတအနည္းငယ္ ရွိတာကို ေတြ႕ ရတယ္”ဟု ေျပာသည္။

-----------------------------------------------------------------------------------------

HIV tests (အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ) စစ္ေဆးနည္းမ်ား

လူထဲကို ပိုးတမ်ိဳးမ်ိဳး ဝင္လာတာနဲ႔ အဲဒါကို ခုခံတိုက္ဖ်က္ေပးမဲ့ ဆိုင္ရာ ဆိုင္ရာ Antibody (အင္တီေဘာ္ဒီ) ခုခံအားေတြ ထြက္လာတယ္။ HIV antibody စမ္းတယ္ဆိုတာ အဲဒါေတြ Blood ေသြးထဲ၊ Saliva တံေတြးထဲ နဲ႔ Urine ဆီးထဲမွာ ရွိေန-မေန စစ္ေဆးတာ ျဖစ္ပါတယ္။

HIV antibody test (အင္တီေဘာ္ဒီ) စမ္းသပ္နည္းဟာ လူၾကီးေတြမွာ HIV ရွိ-မရွိကို အသင့္ေတာ္ဆံုးနဲ႔ အသံုးအမ်ားဆံုး စစ္ေဆးနည္း ျဖစ္တယ္။ ေစ်းလဲ မၾကီးတဲ့ျပင္ တိက်တယ္။ ဒီနည္းကို ELISA (Enzyme-Linked Immunoabsorbent) နဲ႔ EIA (Enzyme Immunoassay) ေခၚတယ္။ ရွိေနတာ ရွာေတြ႔တယ္ဆိုတဲ့ သေဘာက အဲဒီလူမွာ HIV ပိုး ဝင္ေနျပီ။

ဒါေပမဲ့ ခြ်င္းခ်က္ ၂ ခုရွိတယ္။
1. ပိုးရွိေနတဲ့ မိခင္ကေန ေမြးလာတဲ့ကေလးမွာ မေအဆီက (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြလဲ ပါလာတာမို႔ ၁၈ လ အထိ ေဆးစစ္ရင္ အေပါင္းလကၡဏာ ျပမယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒီကေလးမွာ ပိုးရွိေနတာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ဒီလို ကေလးမ်ိဳးေတြကို PCR test ဆိုတာ လုပ္ပါတယ္။
2. HIV vaccine trials ကာကြယ္ေဆး စမ္းသပ္တာကို ခံယူေနသူေတြမွာလဲ အဲလိုျပမယ္။

HIV ပိုး ဝင္ထားသူ အမ်ားစုဟာ ကူးစက္တာခံရျပီး ၆-၁၂ ပါတ္အတြင္း စမ္းသပ္လို႔ရတဲ့ (အင္တီေဘာ္ဒီ) ေတြရွိလာမယ္။ ၆ လ ေနမွ ေတြ႔တာ ရွားတယ္။ ဒိထက္ ပိုၾကာမယ္ဆိုတာ မျဖစ္ႏိုင္သေလာက္ပါ။ ဒီလို ပိုးဝင္ေနေပမဲ့ စမ္းလို႔ မေတြ႔ေသးတဲ့ ကာလကို Window period ျပဴတင္းေပါက္ကာလ၊ ၾကားကာလ ေခၚတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ပိုးဝင္မယ္လို႔ သံသယဝင္တဲ့ေနာက္ ၃ လ အၾကာမွာ စမ္းတာ သင့္ေတာ္တယ္။ အဲဒီအခ်ိန္မွာ မေတြ႔သူဟာ ဥပမာ စိတ္မခ်ရတဲ့ လိင္-ဆက္ဆံနည္းကေန ပိုး မဝင္ခဲ့ဘူးလို႔ ေျပာႏိုင္တယ္။ ၆ လ ေနလို႔မွ မေတြ႔ရင္ေတာ့ ေသျခာပါတယ္။ ပိုးမကူးခဲ့ပါ။ ေနာက္တခါေတာ့ စိတ္ခ်ရတဲ့ ဆက္ဆံနည္းကိုသာ သံုးပါ။

သတိၾကီးဘို႔ လိုတာက Window period မွာ တကယ္လို႔ ပိုးရွိေနရင္ သူမ်ားကို ကူးႏိုင္တယ္။ Subtype B ပိုးမ်ိဳးအတြက္ HIV-1 antibody tests နည္းရဲ႕ ပ်မ္းမွ်ၾကားကာလဟာ ၂၅ ရက္ရွိတယ္။ Antigen testing နည္းဆိုရင္ ၁၆ ရက္နဲ႔ NAT (Nucleic Acid Testing) နည္းက ၁၂ ရက္ၾကာတယ္။ Window period မွာ Antiretroviral therapy (ဗိုင္းရပ္စ္) ေဆးေသာက္လိုက္ရင္ Antibodies ျဖစ္လာမွာကိုပါ ေႏွးေစလို႔ ၾကားကာလက ၁၂ လေလာက္အထိ ၾကာႏိုင္တယ္။

ELISA test က တိက်လို႔ မွားျပီး အေပါင္းျပတာ မရွိသေလာက္ ျဖစ္တယ္။ တၾကိမ္စစ္လို႔ အေပါင္းျပသူ အားလံုးကို Western blot (Protein immunoblot) နဲ႔ Indirect immunofluorescence assay စမ္းသပ္နည္းေတြကို ဆက္လုပ္မယ္။ ဥေရာပမွာ Line immunoassay ကိုပါ လုပ္မယ္။ ဆက္စစ္လို႔လဲ အေပါင္းျပေနရင္ ဝ႕၁% ထက္ မလြဲႏိုင္ေတာ့ပါ။ သူ႔မွာ ပိုးရွိေနျပီ။

Antigen test (P24 test) (အင္တီဂ်င္) စမ္းသပ္နည္းနဲ႔ ေသျခာေစႏိုင္တယ္။ (အင္တီဂ်င္) ဆိုတာ ကိုယ့္ပစၥည္း မဟုတ္တဲ့ ပိုးမႊားလိုဟာ ျဖစ္တယ္။ ဒါမ်ိဳး ဝင္လာရင္ ကိုယ္ခႏၶာကေန (အင္တီေဘာ္ဒီ) ထုတ္ေစမယ္။ HIV ပိုးရဲ႕ အဲလိုဟာကို Protein P24 လို႔ ေခၚတယ္။ HIV ဝင္တာနဲ႔ ၂-၈ ပါတ္အတြင္း P24 ေတြ မ်ားမ်ားလာမယ္။ ေသြးကုိ စစ္ရင္ ေတြ႔မယ္။ ေရာဂါ ရလာခ်ိန္မွာေတာ့ သူတို႔ ေပ်ာက္ေပ်ာက္သြားမယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ P24 antigen test ကို အျမဲမလုပ္ဘဲ၊ စတုတၳ-မ်ိဳးဆက္ စမ္းသပ္နည္း အေနနဲ႔သာ သံုးတယ္။ Fourth generation tests ဆိုတာ P24 antigen test နဲ႔ Antibody test တြဲလုပ္တာကို ေခၚတယ္။ ပိုတိက်တယ္။

PCR (Polymerase Chain Reaction) test ဆိုတာ HIV ပိုးရဲ႕ မ်ိဳးဇီဇကို စစ္တာျဖစ္တယ္။ ပိုးဝင္ျပီးေနာက္ ၂-၃ ပါတ္ အၾကာ စမ္းလို႔ ရလာတယ္။ Viral load test နဲ႔ HIV NAAT (Nucleic acid amplification testing) လို႔လဲ ေခၚတယ္။ ပိုးရွိ မိခင္ကေန ေမြးတဲ့ ကေလးကို PCR test လုပ္ရတယ္။ အေမဆီက Antibodies ေတြရေနတယ္။ Antibody test က မတိက်လို႔၊ ေစ်းလဲၾကီးတာမို႔ လူတိုင္းကိုေတာ့ မစစ္ပါ။ ခ်မ္းသာ-တိုးတက္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြမွာ ေသြးလွဴရာမွာလဲ PCR test ပါ လုပ္တယ္။

• Rapid HIV tests ဆိုတာ နည္းပညာအရ ELISA tests နဲ႔တူေပမဲ့ စစ္ရတာ မိနစ္ ၂ဝ သာၾကာတယ္။ ေသြး ျဖစ္ျဖစ္ သြားရည္ ျဖစ္ျဖစ္ စစ္ႏိုင္တယ္။ Rapid Antibody Test ကို Rapid or point-of-care test ေခၚတယ္။ Qualitative immunoassays အေရအတြက္ကို စစ္တာ ျဖစ္တယ္။
• Home testing နည္းက ကိုယ့္ဖါသာကိုယ္ အိမ္မွာတင္ ေသြးျဖစ္ျဖစ္ တံေတြးျဖစ္ျဖစ္နဲ႔ စမ္းလို႔ အေျဖကို မိနစ္ပိုင္းအတြင္း သိႏိုင္တယ္။ ပိုေသျခာေအာင္ေတာ့ ဓါတ္ခြဲခမ္းမွာ ထပ္စစ္သင့္တယ္။
• Home sampling kit ဝယ္၊ ကိုယ့္ေသြးနဲ႔ စမ္းျပီး၊ ဓါတ္ခြဲခမ္း ပို႔ႏိုင္တယ္။ ရက္ သိပ္မၾကာခင္ အေျဖကို ဖုန္းဆက္ ေမးႏိုင္တယ္။ သူမ်ား မသိေအာင္ လုပ္နည္းတခုေပါ့။ ႏိုင္ငံအေတာ္မ်ားမ်ားမွာ HIV ေဆးစစ္တာကို လိႈ႔ဝွက္ဘို႔နဲ႔ ကာယကံရွင္က စမ္းျခင္မွ စမ္းဘို႔ သတ္မွတ္ ထားတယ္။
• Home Access Express HIV-1 Test ကို FDA က အသိအမွတ္ျပဳထားျပီး ျဖစ္တယ္။ OraQuick ဆိုတာ မိနစ္ ၂ဝ သာ ၾကာတဲ့ Antibody test ျဖစ္တယ္။ Blood ေသြး၊ Plasma (ပလာစမာ) ေသြးရည္ၾကည္ နဲ႔ Oral fluid ပါးစပ္က အရည္ တခုခုကို စမ္းႏိုင္တယ္။ HIV 1 နဲ႔ HIV 2 ပိုးေတြကို စမ္းတာျဖစ္တယ္။
• Uni-Gold နည္းက ၁ဝ-၁၂ မိနစ္သာၾကာတဲ့ Rapid HIV antibody test ျဖစ္တယ္။ ေသြးစက္ကို စမ္းတာ။ FDA က အသိအမွတ္ ျပဳထားတဲ့ HIV 1 ကို စစ္ေဆးနည္း ျဖစ္တယ္။
• Clearview Complete HIV 1/2 နဲ႔ Clearview HIV 1/2 Stat-Pak နည္းေတြက ေသြး၊ ေသြးထဲက (ပလာစမာ)၊ (စီရမ္) ကို စမ္းရတဲ့ အျမန္နည္း၊ ၁၅ မိနစ္သာ ၾကာတယ္။
• iDiagnostics Rapid HIV Test နည္းကို အသိအမွတ္ မျပဳရေသးဘူး။

HIV Antibodies တခါ မေတြ႔ယံုနဲ႔ ကူးစက္မႈ ကင္းတယ္လို႔ ခ်င္ခ်င္း ေျပာမရေသးပါ။ ၂-၆ ပါတ္ၾကာမွာ ေတြ႔လာ ႏိုင္တယ္။ ေဆးစစ္လို႔ အေပါင္းျဖစ္ေနသူဟာ တခ်ိန္မွာေတာ့ Antiretroviral treatment ေဆးကုဘို႔ လိုလာမယ္။ ေဆးဆိုတာက ဗိုင္းရပ္စ္ကုိ ေႏွးသြားေအာင္နဲ႔ ခုခံအားကို ထိန္းဘို႔ျဖစ္တယ္။ ပိုးရွိေနေပမဲ့ Safer sex စိတ္ခ်ရတဲ့ လိင္ဆက္ဆံေရး လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။ ကိုယ္အရင္က လိင္ဆက္ဆံခဲ့ဘူးသူေတြကိုလဲ အသိေပးသင့္တယ္။ အိမ္ေထာင္ျပဳမယ္ဆိုရင္လဲ ေရာဂါ အေၾကာင္း သိေအာင္လုပ္ပါ။ ကာကြယ္နည္း၊ ကုသနည္းေတြ ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္ပါ။

CD4 T-cell count စစ္ေဆးနည္းဟာ HIV ေရာဂါရွာတာ မဟုတ္ဘူး။ HIV-positive ပိုးရွိေနသူေတြရဲ႕ Immune system ခုခံအား-စနစ္ကို ေစာင္ၾကည့္တာသာ ျဖစ္တယ္။ ေရာဂါအေျခအေန တိုးတက္မႈ-ဆုတ္ယုတ္မႈကို တိုင္းထြာတာ ျဖစ္တယ္။ CD4 T-cell counts နည္းတယ္ဆိုတာ ဒီေရာဂါတခုထဲမွာေတာ့ မဟုတ္ဘူး။ ဗိုင္းရပ္စ္၊ ဗက္တီးရီးယား၊ ပါရာဆိုက္ ဝင္တာ၊ အနာရင္းတာ၊ တီဘီ ရွိတာ၊ မီးေလာင္တာ၊ ခိုက္မိတာ၊ (ပရိုတင္း) ကို အေၾကာေဆးထိုးတာ၊ အာဟာရခ်ိဳ႕တဲ့တာ၊ အားကစား လုပ္တာ လြန္ကဲတာ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္တာ၊ စိတ္ပိုင္း ဖိစီးမႈမ်ားတာ နဲ႔ အထီးက်န္ ေနရတာေတြေၾကာင့္လဲ မ်ားႏိုင္တယ္။

CD4 counts ပံုမွန္ဆိုရင္ 500 ကေန 1500 CD4+ T cells/microliter ရွိတယ္။ ေယဘုယ် ေျပာရရင္ အမ်ိဳးသမီးေတြက ပိုနည္းတယ္။ HIV ပိုးရွိေနသူမွာ CD4 T-cell count က 200 cells/μL ထက္ နည္းတာ၊ ဒါမွမဟုတ္ Opportunistic infections အခြင့္ေကာင္းယူ ကူးစက္တာ တခုခုရွိမွသာ ၁၉၉၂ ကတည္းက AIDS လို႔ တရားဝင္ သတ္မွတ္ပါတယ္။

Dr. တင့္ေဆြ

-----------------------------------------------------------------------------------------------

ခ်စ္ျခင္း ေမတၱာ ႏွင့္ HIV ေရာဂါပိုး 29-03-2011 ေရာဂါ တစ္ခုခု ျဖစ္လာျခင္းဟာ လူ႔သဘာဝ တစ္ေယာက္ နဲ႔ တစ္ေယာက္ ၾကားမွာ ရွိတဲ့ ခ်စ္ျခင္း ေမတၱာ ကို မပ်က္ျပယ္ ေစႏိုင္ပါဘူး။ HIV ေရာဂါ ပိုး ရွိတဲ့ သူေတြမွာလဲ လူတိုင္းလိုပဲ ခ်စ္ခင္ ၾကင္နာမႈ ကို လိုအပ္ ေနတာပါပဲ။ တခ်ဳိ႔က်ေတာ့လဲ HIV ပိုး ႐ွိတယ္လို႔ သိျပီးတဲ့ လူ တစ္ေယာက္ အေနနဲ႔ အိမ္ေထာင္ မျပဳသင့္ဘူး လို႔ ယူဆတတ္ ပါတယ္။ ဒီကိစၥမွာ အဓိက အဆံုးအျဖတ္ ေပးရမွာကေတာ့ ကာယကံ႐ွင္ ႏွစ္ဦး ပါဘဲ။ တစ္ခုေတာ့ ႐ွိတာေပါ့။ ေရာဂါပိုး မ႐ွိေသးသူ အေနနဲ႔ မကူးစက္ေအာင္ ဘယ္လို ေနထိုင္ သင့္သလဲ ဆိုတာ ကိုေတာ့ နားလည္ တတ္ကြ်မ္းသူ ေတြကို ေမးျမန္း သင့္ပါတယ္။ ေကာ့ကရိတ္ မွာ ေနတဲ့ အသက္ ၂၆ ႏွစ္ ခန္႔႐ွိ ေက်ာင္းဆရာမ တစ္ဦး ကေတာ့ ဒီလို ေျပာျပ ပါတယ္။ "လူ႔ဘဝ ဆိုတာ တိုေတာင္း လြန္းလွပါတယ္။ ကြ်န္မတို႔ လက္ထပ္ေတာ့မယ့္ ဆဲဆဲမွာ သူ ေနမေကာင္း စ ျဖစ္တယ္။ ႏွစ္ဖက္ မိဘေတြက ကြ်န္မ တို႔ကို မယူဖို႔ တားၾကတယ္။ သူ႔ကို ကုေပးေနတဲ့ ဆရာဝန္ ကို ေသခ်ာ ေမးျမန္းျပီး ေရာဂါ မကူးေအာင္ ေနၾကဖို႔ ဆုံးျဖတ္ျပီး ကြ်န္မတို႔ လက္ထပ္ လိုက္ၾက ပါတယ္။ ကြ်န္မ နဲ႔ ယူျပီး မွ သူ ေနပိုေကာင္း လာပါတယ္။ အလုပ္ လဲ ခုထိ ဆက္လုပ္ ေနႏိုင္ ပါေသးတယ္။ မိဘ ေဆြမ်ဳိး အသိုင္း အဝိုင္း အားလံုးက ကြ်န္မ ကို နားမလည္ ႏိုင္ဘူး။ ဒီ ေရာဂါ ေၾကာင့္ ကြ်န္မတို႔ ႏွစ္ေယာက္ ရဲ႔ ခ်စ္ခ်င္း ေကြကြင္း ရ မွာလား။ ေရာဂါ မကူးေအာင္ ဘယ္လို ေနထိုင္ ရမယ္ ဆိုတာ ကြ်န္မ သိတယ္။ မကူးေအာင္ ေနလို႔ ရတယ္ ဆုိမွေတာ့ ဘာကို ကြ်န္မ ေၾကာက္ေနရ ဦးမလဲ။ သူ႔အတြက္ေတာ့ ကြ်န္မ သူ႔ကို လက္ထပ္ ကူလိုက္ျခင္းဟာ ဆုလာဘ္ တစ္ခု ပါဘဲ" တဲ့။ ကိုယါ့ ဘဝကို နားလည္ စာနာေပးမဲ့၊ ကိုယ့္ ခံစားခ်က္ေတြ ကို ေဝမွ်ႏိုင္မဲ့ အေဖၚ ဆုိတာ ကို လူတိုင္း တမ္းတ တတ္ၾကမွာပါ။ ေရာဂါ ႐ွိတဲ့ သူ အေနနဲ႔ ကိုယ့္ ေရာဂါပိုး မကူးစက္ေအာင္ ေနထိုင္နည္း ကို ေသေသ ခ်ာခ်ာ သိထားျပီး ဂ႐ုစိုက္မယ္ ဆိုရင္ အႏၱရာယ္ မ႐ွိႏိုင္ ပါဘူး။ ေရာဂါပိုး ႐ွိသူ ကို လက္ထပ္ျခင္း အားျဖင့္ ေရာဂါ မ႐ွိသူမွာ ေရာဂါ ကူးႏိုင္သဘား ဆိုတာ ေမးစရာ ျဖစ္လာ ပါတယ္။ လိင္ဆက္ဆံရာ မွာ ကြန္ဒံုး သံုးမယ္၊ ဒါမွမဟုတ္ စိတ္ခ်ရတဲ့ လိင္ဆက္ဆံမႈ မ်ဳိးနဲ႔ ျပဳမူ ေနထိုင္မယ္ ဆုိရင္ ေရာဂါ မကူးႏိုင္ပါဘူး။ ႏွစ္ဦး စလံုးမွာ ေရာဂါပိုး ႐ွိေနတဲ့ စံုတြဲေတြ အေနနဲ႔ ကြန္ဒံုး မသံုးဘဲ လိင္ဆက္ဆံ လို႔လည္း မရႏိုင္ဘူးလား လို႔ ေမးႏိုင္ပါတယ္။ ကြန္ဒံုး မသံုးဘဲ လိင္ဆက္ဆံ ျခင္းဟာ မလိုလား အပ္တဲ့ ျပႆနာ ေတြကို လက္ယပ္ ေခၚသလို ျဖစ္ေနႏိုင္ ပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔ လဲ ဆိုေတာ့ ေရာဂါ ပိုဆိုးတဲ့သူ က ကိုယ့္ အေဖၚကို ေရာဂါ မွ်ေပးႏိုင္ သလို အျခား ေရာဂါမ်ား၊ လိင္ဆက္ဆံျခင္းေၾကာင့္ ရတဲ့ အျခား ေရာဂါပိုး မ်ား ကို ရသြားဖို႔ အခြင့္ သာႏိုင္ လို႔ ပါဘဲ။ ဒီလို ေရာဂါေတြ ကူးမယ္ ဆိုရင္ ကိုယ္ခံအား စနစ္ ကို ထပ္ျပီး ဖိစီး ႏွိပ္စက္ သလိုမ်ဳိး ျဖစ္ႏိုင္ ပါတယ္။ ဒီေနရာ မွာလည္း ေနာက္ဆံုး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ က ကာယကံ႐ွင္ ႏွစ္ဦးနဲ႔ဘဲ သက္ဆိုင္ပါ လိမ့္မယ္။ ကိုေဇာ္ေဇာ္ နဲ႔ မသီတာ တို႔ လက္ထပ္ ခဲ့တာ အခုဆို (၃)ႏွစ္ ဝန္းက်င္ ႐ွိပါျပီ။ သူတို႔ ႏွစ္ဦး စလံုးမွာ HIV ပိုး႐ွိ ေနတယ္ လို႔ သိလိုက္ရပါတယ္း ဒါေပမယ့္ ကေလး ခ်စ္တတ္ၾကတဲ့ အတြက္ အိမ္ေထာင္သက္ ရ လာခ်ိန္မွာ သားသမီး ယူခ်င္စိတ္ ေပၚလာပါတယ္။ သူတို႔ သားသမီး ယူလို႔ ရ မရ၊ ယူတဲ့ ကေလးမွာေကာ ေရာဂါပိုး ႐ွိႏိုင္ မ႐ွိႏိုင္ သိခ်င္တဲ့ အတြက္ လာေရာက္ ေဆြးေႏြး အၾကံယူ ၾကပါတယ္။ HIV ပိုး ႐ွိတဲ့ စံုတြဲေတြ အတြက္ ေ႐ွ႔ဆက္ စဥ္းစားဖို႔ အခ်က္ကေတာ့ သားသမီး ယူသင့္ မယူသင့္ ဆိုတာပါဘဲ။ HIV ပိုး ႐ွိေနတဲ့ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ အမ်ဳိးသမီး ေတြ၊ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ လိုတဲ့ အမ်ဳိးသမီး ေတြ အတြက္ အေမကေန ကေလးကို ကူးစက္ဖို႔ အခြင့္အလမ္း နည္းသြားေအာင္ ကာကြယ္ေပးတဲ့ AZT ဆိုတဲ့ ေဆးတစ္မ်ဳိး လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ အနည္းငယ္ က ေပၚလာခဲ့ ပါတယ္။ တခ်ဳိ႔က HIV ပိုး ႐ွိေနတဲ့ အေမကေန ေမြးတဲ့ ကေလးတိုင္းဟာ HIV ပိုး ႐ွိေနႏိုင္တယ္ လို႔ ထင္ၾကပါတယ္။ ေဆးေပးျပီး ကာကြယ္ႏိုင္ျခင္း မ႐ွိခင္ က ေရာဂါပိုး ႐ွိတဲ့ မိခင္ေတြ က ေမြးတဲ့ ကေလးေတြရဲ႔ ၃၀-၃၅% သာ ေရာဂါပိုး ပါလာႏိုင္ပါတယ္။ ကေလးကို မိခင္ႏို႔ မတိုက္ခဲ့ရင္၊ ေဆးဝါးနဲ႔ ကာကြယ္မယ္ ဆိုရင္ မိခင္ကေန ကေလးကို ကူးစက္မႈ ႏႈန္းကို တဝက္ေက်ာ္ေက်ာ္ ေလာက္ လက္ေလ်ာ့ခ် ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ေဆးဝါးနဲ႔ ကာကြယ္ရင္း ဗိုက္ခြဲ ေမြးတာမ်ဳိးလို တျခား ကုထံုးေတြနဲ႔ ပါ ေပါင္းစပ္ ေပးလိုက္မယ္ ဆုိရင္ ေရာဂါ ရႏုိင္တဲ့ ႏႈန္းဟာ ၀% အထိ က်ဆင္းသြား ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါက ကေလးမွာ HIV ပိုး ကူးႏိုင္ မကူးႏိုင္ ဆိုတဲ့ အၾကာင္း တစ္ခုတည္း ႐ွိပါေသးတယ္။ ဆက္ျပီး စဥ္းစားရမွာ က ကေလးရဲ႔ အနာဂတ္ ပါဘဲ။ ကိုယ္က အသက္႐ွင္ဖို႔ ကန္႔သတ္ခ်က္ ႐ွိေနေတာ့ ကေလးမွာ ေတြ႔ရႏိုင္တဲ့ အခက္အခဲေတြ၊ ျပႆနာေတြ ကို ၾကိဳတင္ စီစဥ္ ေပးထားဖို႔လည္း လိုပါလိမ့္ မယ္။ တကယ္လို႔ ကေလးကို ကိုယ္က မျပဳစု မေစာင့္ေ႐ွာင္ ႏိုင္ေတာ့ဘူး ဆုပါစို႔။ သူ႔ကို ဘယ္သူက ဆက္လက္ ျပဳစု ေစာင့္ေ႐ွာက္ ထားေပး ႏုိင္မလဲ။ ဆက္ ၾကည့္႐ႈ ေစာင့္ေ႐ွာက္ ေပးမယ့္သူ အေနနဲ႔ေရာ ေငြေၾကး ေတာင့္တင္းမႈ ႐ွိ႐ဲ႔လား။ ေမတၱာေကာ အျပည့္အဝ ေပးႏိုင္မယ္ လို႔ ထင္ပါသလား။ ကိုယ့္ေၾကာင့္ လူ႔ေလာက ထဲကို ေရာက္လာမဲ့ ကေလးတစ္ေယာက္ အတြက္ စဥ္းစား ေတြးေတာ စရာ ေတြ အမ်ားၾကီး ႐ွိပါတယ္။ ကေလးတစ္ေယာက္ အတြက္ အေျခခံ လိုအပ္ခ်က္ေတြ က စလို႔ သူၾကီးျပင္းလာမယ့္ အခ်ိန္ထိကို ေသေသခ်ာခ်ာ စဥ္းစားျပီးမွ ကေလး ယူသင့္ မယူသင့္ ဆိုတာကို ဆံုးျဖတ္သင့္ ပါတယ္။ ဒီကိစၥမ်ဳိးကို ဆရာဝန္၊ ႏွစ္သိမ့္ေဆြးေႏြး အၾကံေပးသူ တစ္ေယာက္ေယာက္၊ ဒါမွမဟုတ္ ကိုယ့္လို အေျခအေနမ်ဳိး ၾကံဳဖူးနဲ့သူ တစ္ေယာက္ေယာက္ နဲ႔ ေျပာဆုိ ေဆြးေႏြး ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ HIV ပိုး ႐ွိေနသူ တစ္ဦးဦး နဲ႔ ကိုယ္ဟာ ပတ္သက္ ဆက္ႏြယ္မႈ ႐ွိေနတယ္ ဆိုရင္ HIV ပိုး ကူးစက္ႏုိင္တဲ့နည္း၊ ကာကြယ္နည္း၊ အႏၱရာယ္ ကင္းတဲ့ လိင္ဆက္ဆံနည္း၊ လိုအပ္လို႔ ေဆးထိုးရမယ္ ဆိုရင္လည္း အႏၱရာယ္ မ႐ွိေအာင္ ဘယ္လို ေဆးထိုးရမယ္ ဆိုတာေတြကို သိထား သင့္ပါတယ္။ HIV ပိုး ဘယ္လို ရႏိုင္သလဲ အဓိက သံုးနည္းနဲ႔ ကူးႏိုင္ ပါတယ္။ ၁။အကာ အကြယ္မဲ့ လိင္ဆက္ဆံ ျခင္းက တဆင့္ ကူးစက္ျခင္း ၂။ေရာဂါပိုး႐ွိသူ အသံုးျပဳထားေသာ အပ္၊ ေဆးထိုးျပြန္ မ်ားကို အတူ သံုးစြဲျခင္း ျဖင့္ ေသြးမွ တဆင့္ ကူးစက္ျခင္း ၃။HIV ပိုး ႐ွိေသာ မိခင္မွ ကေလးျဖစ္သူအား ကိုယ္ဝန္ ေဆာင္စဥ္ အတြင္း၊ ကေလးေမြးစဥ္ သို႔မဟုတ္ ႏို႔တိုက္စဥ္ တြင္ ကူးစက္ျခင္း တို႔ ျဖစ္ပါတယ္။

ဗိုက္နာတာ၊ ဗိုက္ေအာင့္တာ ဗိုက္ရဲ႕ညာဘက္ေအာက္ပိုင္း Right Iliacfossaဆိုတဲ့ေနရာမွာ ဗိုက္နာရင္၊ ေအာင့္ရင္ေတာ့ ေယဘုယ် အားျဖင့္ Acute Appendicitis အူအတက္ေရာင္ေရာဂါလို႕ ေခၚပါတယ္။ လူအမ်ားေခၚေ၀ၚၾကတာကေတာ့ အူအတက္ေပါက္ေရာဂါလို႕ အမ်ားက ေခၚၾကပါ...တယ္။

ဗိုက္ညာဘက္နာတာအျပင္ ဗိုက္အေျမႇးပါးေရာင္တဲ့ လကၡဏာေတြလည္း ေတြ႕ရတယ္။ Sign of Peritonitisလို႕ေခၚပါတယ္။ အဲဒီ လကၡဏာေတြကေတာ့ -

(၁) ဗိုက္ညာဘက္နာတယ္ (PAIN)
(၂) အဖ်ား၀င္လာတယ္ (FEVER)
(၃) နာတဲ့ေနရာထိလိုက္ရင္ ပိုနာတယ္၊ TENDERNESS လို႕ေခၚတယ္။
(၄) နာတဲ့ေနရာကို အသာေလးဖိလိုက္ျပီး ရုတ္တရက္ဖိထားတာကို လႊတ္လိုက္ရင္ ပိုနာလာလို႕ လူနာက 'အမယ္ေလးဗ်'လို႕ ေအာ္ေတာ့ တာပါပဲ။ ဒီလိုနာတာမ်ိဳးကို REBOUND TENDERNESS လို႕ ေခၚပါတယ္။
(၅) ဗိုက္ဘယ္ဘက္က တင္းမေနဘဲ ညာဘက္က တင္းမာေနတယ္၊ RIGIDITY လို႕ေခၚပါတယ္။
(၆) ဆရာ၀န္ လူနာနားကပ္လိုက္ရင္ကိုပဲ မ်က္ႏွာက နာတဲ့ပုံသဏၭာန္ ျပလိုက္ပါတယ္။ CONSCIOUS PAIN လို႕ေခၚပါတယ္။ GUARDING လို႕လည္း ေျပာၾကပါတယ္။
အထက္ပါ လကၡဏာေတြအားလံုးဟာ အူအတက္ေရာင္(အူအတက္ေပါက္) နာေတြရဲ႕ လကၡဏာေတြျဖစ္ေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ပါရေစ။

တိတိက်က် ေျပာလို႕မရပါ
အူအတက္ေရာင္ေရာဂါ ဟုတ္ ၊ မဟုတ္ကို တိတိက်က် ေျပာလို႕မရပါဘူး။ အေၾကာင္းရင္းကေတာ့ -
(၁) အထက္ပါလကၡဏာေတြအားလံုးဟာ တစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္ မတူညီၾကပါဘဲ အမ်ိဳးမ်ိဳးျခားနားၾကလို႕ျဖစ္တဲ့ေရာဂါဟာလည္း အူအတက္ေပါက္ေရာဂါလို႕ တိတိက်က် မေျပာႏိုင္ပါဘူး။
(၂) အူအတက္ေရာင္ေရာဂါက အူသိမ္ေနရာ(ILEUM)နဲ႕ အူမၾကီး (CAEUM) တို႕ ေတြ႕ဆံုဆက္တဲ့ေနရာမွာရွိလို႕ ဗိုက္ေရွ႕ပိုင္းမွာလည္း ရွိတတ္တယ္။ ေရွ႕မွာဆိုရင္ ဗိုက္ေရွ႕က သိပ္နာတတ္ပါတယ္။ ေနာက္မွာေရာက္ေနခဲ့ရင္ ဗိုက္ေရွ႕မွာ မနာမေအာင့္ဘဲ ေနာက္ဘက္မွာ နာတတ္ေအာင့္တတ္ပါတယ္။ ဗိုက္ေနာက္ပိုင္းမွာ ေအာင့္ရင္၊ နာရင္ အူအတက္နာေအာင့္တယ္လို႕မထင္ဘဲ သည္းေျခအိတ္ထဲ ေက်ာက္ တည္တဲ့ေရာဂါေၾကာင့္ ေအာင့္တယ္ထင္တတ္တာရယ္၊ ေက်ာက္ကပ္ထဲက ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ေက်ာက္ေရာဂါတို႕နဲ႕ အူ အတက္ေပါက္ေရာဂါတို႕ မွားယြင္းကုသတတ္တဲ့အေၾကာင္း ေဆးပညာမွာ ဆိုရိုးစကားရွိပါတယ္။

ဗိုက္ခြဲျပီးမွ အူအတက္ေပါက္တာ မေတြ႕လို႕၊ မဟုတ္လို႕ မထူးပါဘူးဆိုျပီး အေျခအေနေကာင္းရင္ အူအတက္ကို ျဖတ္ေတာက္လိုက္ တတ္ၾကပါတယ္။

အူအတက္ေပါက္တာဟုတ္၊ မဟုတ္ကိုေတာ့ အခုစမ္းသပ္စစ္ေဆးတဲ့ (FACILITY) စက္ေတြ ေပၚေနပါျပီ။ ဥပမာ - ULTRASOUND စမ္းသပ္စက္တို႕ျဖစ္ပါတယ္။

အဲဒီလို အာထရာေဆာင္းစက္ျဖင့္ ဖိစမ္းသပ္လိုက္တဲ့အခါမွာ လူနာက နာတယ္နာတယ္ လို႕ထေအာ္တတ္ပါတယ္။ စက္ကလည္း ေကာင္းမယ္၊ စမ္းသပ္တဲ့ဆရာ၀န္ကလည္း ေတာ္မယ္ဆိုလို႕ရွိရင္ အူအတက္ေရာင္တာ၊ ေပါက္ေနတာတို႕ကို ေကာင္းေကာင္း ျမင္ရ တယ္လို႕ ေျပာပါတယ္။ အဲဒီလို အူအတက္ေပါက္ျခင္း သိသိသာသာ သိသာရင္ေတာ့ ခြဲစိတ္ဖို႕ကို ခြဲစိတ္အထူးကုဆရာ၀န္ၾကီးတို႕က လုပ္ေပးၾကပါတယ္။

အူအတက္မခြဲရင္ ဘာျဖစ္တတ္သလဲ
အူအတက္ေရာင္တာကို မခြဲစိတ္ဘူးဆိုပါရင္ ေနာက္ထပ္ ဘာေတြျဖစ္ႏိုင္ပါသလဲဆိုတာကို ကြၽန္ေတာ္ေျပာျပရပါေတာ့မယ္။
အူအတက္ေရာင္တာကို မခြဲရင္ ေကာင္းတာလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္။ မေကာင္းတာလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕အူအတက္ေရာင္တာမွာ လည္း Type ေတြက အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိတယ္။

(၁) Catarnal Type မွာေတာ့ နည္းနည္းေလးေရာင္ျပီး အနည္းငယ္ Partially ပိတ္ေနပါတယ္။ Catarnal နာတာလည္း သိပ္အဆိုးၾကီး မဟုတ္ပါဘူး။ Type အေနနဲ႕ မပိတ္ဆို႕ေနတဲ့ Non Obstructive အမ်ိဳးအစားျဖစ္လာတယ္။
(၂) Obstructed Type မွာေတာ့ ပိတ္တဲ့ဟာေတြက Faeces တို႕၊ စျမင္းတံုးေတြ၊ ေနာက္ မာလကာသီးအေစ့ေတြ၊ ဆီးေစ့ေတြျဖစ္ပါ တယ္။ ဒါေတြနဲ႕ မပိတ္ရင္ေတာင္မွ အဲဒီ Appendix မွာရွိတဲ့ Lyphoid Follicles ၾကီးလာျပီး ပိတ္တတ္ပါတယ္။
အဲဒီေတာ့ အူအတက္ၾကြက္သားေတြက ညႇစ္ရတယ္။ ညႇစ္ရတဲ့အခါက်ေတာ့ တစ္ခ်က္တစ္ခ်က္ ပိုနာျပီး Complication ေတြလည္း ျဖစ္ တတ္တယ္။ ကံေကာင္းတဲ့လူနာေတြမွာ သူ႕ဘာသာ Resolve ျဖစ္ျပီး သူ႕ဟာသူေပ်ာက္သြားတယ္။ တကယ္လို႕ ေရာင္ျပီးပိတ္ေနရင္ ေတာ့ ဒီေရာင္တဲ့ဟာက ပိုပိုၾကီးလာျပီး အူအတက္ကိုသြားတဲ့ ေသြးေၾကာေလးေတြပါေရာင္ျပီးေတာ့ ေသြးခဲနဲ႕ ပိတ္သြားပါတယ္။
အဲဒီေသြးမစီးတဲ့အခါက်ေတာ့ ေရာင္ေနတဲ့အူအတက္က ပုပ္သြားတယ္။ ပုတ္ျပီးေတာ့မွာ ေပါက္ထြက္သြားတယ္။ Burst Appendix ေပါ့။
အဲဒါဆိုရင္ အူအတက္ထဲမွာရွိတဲ့ ပိုးေတြ၊ မစင္ေတြက ၀မ္းဗိုက္ေခါင္းထဲပ်ံ႕ႏွံ႕ျပီး Peritonium ၀မ္းဗိုက္အေျမႇးပါးပါ ေရာင္ရမ္းကာ ပိုးေတြ က ထုတ္ေပးတဲ့ အဆိပ္ေတြေၾကာင့္ ေသြးဆိပ္တတ္လာျပီး ဒုကၡေရာက္တတ္ပါတယ္။

လူနာက Resistant ကိုယ္ခံအားေကာင္းတယ္၊ ေရာင္တဲ့အခ်ိန္မွာ ေဘးနားကအူေတြနဲ႕ Omentum လို႕ေခၚတဲ့ ၀မ္းတြင္းအဆီျပင္ေတြက လာေရာက္ဖံုးအုပ္တဲ့အခါက်ေတာ့ Appendicular Mass ျဖစ္သြားပါတယ္။

Appendicular Mass ကေနျပီးေတာ့မွ ေဆးေတြေပးတဲ့အခါမွာ ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းျပီး Resolve ရႏိုင္တယ္။ တခ်ိဳ႕က်ေတာ့ Appendicular Mass ကေနတစ္ဆင့္ ေပါက္ထြက္ျပီးေတာ့မွ ျပည္တည္နာ ျဖစ္သြားတယ္။

ျပည္တည္တာ ျဖစ္လာျပီဆိုရင္ေတာ့ အဖ်ားကလည္း ပိုတက္လာတယ္။ Mass ကလည္းပဲ ပိုျပီးေတာ့နာလာတယ္။ အဲဒီအခါမွာ သမားေတာ္အေနနဲ႕ လူနာရဲ႕အေျခအေနကို ၾကည့္ရပါတယ္။

ဒီမွာလည္း ကြၽန္ေတာ္တို႕က Two Schools of Thought ေပါ့။ အယူအဆႏွစ္မ်ိဳးရွိတယ္။ မခြဲသင့္ေသးတဲ့ အေျခအေနနဲ႕ ခြဲသင့္ျပီဆိုတဲ့ အေျခအေန ႏွစ္မ်ိဳးပါပဲ။

Caurse and Complication ေရာဂါအေျခအေနနဲ႕ ေျပာမယ္ဆိုရင္ -
နံပါတ္(၁)က ေရာဂါေပ်ာက္ကင္းျပီး ေကာင္းသြားႏိုင္တယ္။
နံပါတ္(၂)က ေပါက္ကြဲ Burst ျဖစ္သြားႏိုင္တယ္။
နံပါတ္(၃)က Mass အလံုးအက်ိတ္ ျဖစ္သြားႏိုင္တယ္။
နံပါတ္(၄)က Abscess ျပည္တည္နာျဖစ္ႏိုင္တယ္။
နံပါတ္(၅) ကေတာ့ လူကို ဒုကၡအမ်ားၾကီးေပးႏိုင္တဲ့ အေျခအေနလို႕ပဲေျပာလိုက္ပါရေစ။
ဒါေၾကာင့္ ေစာစီးစြာ ခြဲစိတ္ကုသလိုက္တာ အေကာင္းဆံုးပါပဲလို႕ ေျပာလိုပါတယ္။

ကြၽန္ေတာ္ေျပာခ်င္တာ ေနာက္တစ္မ်ိဳးကေတာ့ မာလကာေစ့ေတြ၊ ခရမ္းခ်ဥ္သီးအေစ့၊ ငရုတ္သီးေျခာက္အေစ့ ဒါေတြေၾကာင့္ Appendicitis ျဖစ္တတ္တယ္ဆိုတာကိုေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ ေျပာပါရေစဦး။
Appendicitis မျဖစ္ေအာင္ေတာ့ ထူးျခားတဲ့ ကာကြယ္နည္း သီးသန္႕မရွိပါဘူး။ ၀မ္းခ်ဳပ္မခံဘူး။ အေစ့ပါတဲ့ မာလကာသီး၊ ဆီးသီး စတာေတြကို မစားရဘူး။

Viral Infection ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ေရာဂါေတြကို ထိထိေရာက္ေရာက္ ကုသေပးရင္ေတာ့ ထိုက္သင့္သေလာက္ အျဖစ္ႏႈန္း ေလ်ာ့သြားႏိုင္ပါတယ္။

Appendicitis မျဖစ္ေအာင္ အခုနတုန္းက မာလကာသီးက အေစ့ေတြ၊ ဆီးေစ့ေတြပါေအာင္ မစားေတာ့ဘူးဆိုရင္ေတာ့ အဲဒီဟာေတြ ေၾကာင့္ျဖစ္မယ့္ လူနာေတြအတြက္ေတာ့ ကာကြယ္လို႕ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
 တခ်ိဳ႕ Viral Infection ျဖစ္တဲ့ ေသြးလြန္တုပ္ေကြးေရာဂါ (Dengue Virus) ဆိုတာေတြမွာလည္း အူအတက္ အနည္းငယ္ေရာင္ေနတတ္ ပါတယ္။ သတိထားသင့္တဲ့ ကိစၥတစ္ရပ္ပါပဲ။

လူေတြအမ်ားဆံုးသိလိုတဲ့ အေၾကာင္းတစ္ရပ္ကေတာ့ Appendix က ခႏၶာကိုယ္အတြ႕္ သိပ္မလိုအပ္ဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္ Appendicitis မျဖစ္ခင္ တခ်ိဳ႕ကလည္း ၾကိဳျပီးေတာ့ ခြဲသင့္တယ္ေပါ့။ အခုေနာက္ပိုင္းက်ေတာ့လည္း Appendix ကမလုိအပ္ဘူးရယ္ မဟုတ္ဘူးေပါ့။ သူက Micro Organism ေတြ ခုိေအာင္းလို႕ရတယ္။ ဒီ Organism ေတြက အူလမ္းေၾကာင္းအတြက္ အက်ိဳးျပဳတယ္။ ေနာက္ျပီးေတာ့ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ လိုအပ္တဲ့အရာတစ္ခုအေနနဲ႕ျဖစ္လာေတာ့ ကြၽန္ေတာ့္အေနနဲ႕ပြင့္ပြင့္လင္းလင္းေျပာရမယ္ဆိုရင္ Appendix က သိပ္ျပီးေတာ့ Essential ေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ လူေတြမွာလည္း (၁၀၀)မွာ Appendicitis က ျဖစ္မယ္ဆိုရင္လည္း ေလး၊ငါးေယာက္ေပါ့။ ေလး၊ငါးေယာက္အတြက္ က်န္ခဲ့တဲ့ (၉၀)ေက်ာ္က ခြဲခံရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ မသင့္ဘူးလို႕ ထင္တယ္ေလ။

ဘယ္လိုလူမ်ိဳးေတြမွာ အၾကံျပဳႏိုင္မလဲဆိုရင္ ဥပမာ တခ်ိဳ႕ခရီးေ၀းသြားရမယ္။ Medical Facility ကမရွိဘူး။ ေတာေတြဘာေတြမွာ အလုပ္သြားလုပ္ရတယ္။ မိုင္းေတြဘာေတြ သြားရွာရတဲ့ မိုင္းလုပ္တဲ့လူေတြက သြားေရးလာေရး ခက္ခဲတယ္။ ဒီဟာမ်ိဳးေတြမွာေတာ့ လူနာရဲ႕ဆႏၵရွိရင္ေတာ့ လုပ္ေပး၊ ခြဲေပးသင့္ပါတယ္။

စာဖတ္ပရိသတ္ေတြကို အၾကံျပဳေျပာၾကားခ်င္တာကေတာ့ Acute Abdomen ဆိုတာဟာ လူေတြ႕ရဲ႕အသက္ကိုပါ အႏၲရာယ္ေပးႏိုင္ ပါတယ္။ ဒါနံပါတ္(၁)အခ်က္ေပါ့။ နံပါတ္(၂)ကေတာ့ Acute Abdomen ျဖစ္ႏိုင္တဲ့ Causes ေတြကလည္း အမ်ားၾကီးရွိတာေၾကာင့္ တိတိက်က် ဘာေၾကာင့္နာတယ္ဆိုတာ မေျပာႏိုင္ပါဘူး။ ေရာဂါအဆင့္ဆင့္ အေျခအေနနဲ႕ စမ္းသပ္ပံုကို ေျပာပါရေစ။

(၁) ဗိုက္နာတဲ့အခါ အသာဖိၾကည့္ပါ။ ဖိၾကည့္လိုက္လို႕ နာတာက အဖိကိုခံႏိုင္တယ္၊ ဖိထားရင္ သက္သာတယ္ဆိုရင္ သိပ္အေရးမၾကီး ပါဘူး။

(၂) ဒါေပမဲ့ ဗိုက္နာျခင္းက ျပင္းထန္မယ္၊ စဥ္ဆက္မျပတ္ နာက်င္မႈျဖစ္မယ္၊ အသက္ရွဴရင္ လူနာက ရင္ဘတ္နဲ႕ရွဴျပီး ၀မ္းဗိုက္မွာ တင္း မာမယ္၊ အသက္ရွဴတဲ့အခါ ဗိုက္က မလႈပ္ရွားဘူး၊ ဗိုက္ကို လက္ဖ၀ါးနဲ႕စမ္းသပ္ရင္ အထိမခံႏိုင္ဘဲ နာက်င္မယ္ဆိုပါက ျဖစ္ႏိုင္ရင္ ေဆးရံု ကို အျမန္ျပဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္လို႕ ကြၽန္ေတာ္ အူအတက္ေရာင္ေရာဂါအေၾကာင္း ေျပာၾကားျခင္းကို နိဂံုးခ်ဳပ္လိုက္ရပါတယ္။

               
         ( မွ ) ကူးယူေဖာ္ျပသည္

လူ႔ခႏၶာကိုယ္ရွိ အဂၤါမ်ားတြင္ ေက်ာက္တည္သည့္ေရာဂါမွာ ကမၻာဦး အစကပင္ ရွိသည့္ ေရာဂါဟု ဆိုႏိုင္သည္။ အီဂ်စ္ႏိုင္ငံ၌ ေတြ႔ရွိရသည့္ မံမီရုပ္ အေလာင္းအတြင္းတြင္ ေက်ာက္တည္မႈကို ေတြ႔ရသည္ဟု ဆိုသည္။

ေက်ာက္တည္ျခင္းသည္ သည္းေျခအိတ္ႏွင့္ ဆီးလမ္းေၾကာင္းတို႔တြင္ ျဖစ္ပြားေလ့ရွိသည္။
ဆီးလမ္းေၾကာင္းတြင္ ေက်ာက္ကပ္၊ ဆီးျပြန္ႏွင့္ ဆီးအိမ္တို႔ ပါရွိသည္။ ေက်ာက္တည္ျခင္းသည္ ဆီးလမ္းေၾကာင္း မည္သည့္ေနရာတြင္ မဆို ျဖစ္ႏိုင္သည္။


ဆီးေက်ာက္တည္ျခင္းသည္ ယခင္က အမ်ိဳးသားမ်ားတြင္ အျဖစ္မ်ားခဲ့ေသာ္လည္း ယခုအခါ အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္လည္း အျဖစ္မ်ားလာသည္ကို ေတြ႔ရသည္ဟု သိရသည္။


အေၾကာင္းရင္း---
ဆီးတြင္း၌ ေက်ာက္ျဖစ္ေစသည့္ဓာတ္မ်ား၊ ဥပမာ ကယ္လ္စီယမ္ဓာတ္ အလြန္အမင္း ပါရွိျခင္းေၾကာင့္ ေက်ာက္တည္ႏိုင္သည္။ ဆီးလမ္းေၾကာင္း က်ဥ္းျခင္း၊ ပိတ္ျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ဆီးအသြားေႏွးျပီး အနည္ထိုင္ကာ ေက်ာက္တည္တတ္သည္။

ဆီးလမ္းေၾကာင္းအတြင္း ေရာဂါပိုး ၀င္ေရာက္ျခင္းသည္ ဆီးေက်ာက္တည္ရန္ အားေပးေနသည္။ ကေလးမ်ား ဆီးအိမ္ေရာင္သည့္အခါ ဆီးေက်ာက္တည္ႏိုင္သည္။
ကယ္လ္စီယမ္ ေခၚ ထံုးဓာတ္အမ်ားအျပား ပါသည့္ အစားအေသာက္မ်ားကို ကာလၾကာရွည္စြာ အျမဲစားေသာက္သူတို႔တြင္ ဆီးေက်ာက္တည္တတ္သည္။

ဆီးက်ိတ္ (Prostate gland) ႀကီးေနေသာ သက္ႀကီးရြယ္အို အမ်ိဳးသားမ်ားတြင္ ဆီးအိမ္ ေက်ာက္တည္ျခင္း မ်ားျပားသည္။
ေဂါက္ (gout) ေခၚ ဒူလာ ေရာဂါ ျဖစ္သူတို႔တြင္ ယူရစ္ အက္ဆစ္ဓာတ္ မ်ားျပားျပီး ေက်ာက္တည္သည္။
ေခၽြးထြက္မ်ားျပီး ဆီးနည္းသူမ်ားတြင္လည္း ဆီးေက်ာက္တည္တတ္သည္။
ေလ့လာမႈတခုက ၀သူမ်ားတြင္ ဆီးေက်ာက္တည္မႈ ပိုလာႏိုင္သည္ဟု ဆိုသည္။


ေရာဂါလကၡဏာ---
ဆီးလမ္းေၾကာင္းတြင္ ေက်ာက္တည္သည့္အခါ ခါးနာျခင္း ျဖစ္ေလ့ရွိသည္။ ျပင္းထန္စြာ ခါးနာပါက ပ်ိဳ႔အန္တတ္သည္။ ဆီးပူ၍ ဆီးသြားသည့္အခါ ေသြးပါတတ္သည္။ လူနာသည္ ခ်မ္းတုန္၍ ဖ်ားႏိုင္သည္။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ားသည္ ေက်ာက္တည္သည့္ ေနရာေပၚတြင္ မူတည္၍ ေပၚေပါက္လာသည္။

ေက်ာက္ကပ္တြင္ ေက်ာက္တည္ပါက ခါးနာျခင္း၊ ခါးေအာင့္ျခင္း ျဖစ္၍ ဖ်ားလာႏိုင္သည္။ ဆီး မၾကာခဏ သြားျပီး ဆီးပူျခင္း ဆီးထဲတြင္ ေသြးပါျခင္းတို႔ ျဖစ္ႏိုင္သည္။
ဆီးအိမ္တြင္ ေက်ာက္တည္လွ်င္ ဆီးသြားရာ၌ ခက္ခဲႏိုင္သည္။
ဆီးျပြန္အတြင္း၌ ေက်ာက္တည္သည့္အခါ ခါးတြင္းမွ ထိုးေအာင့္ျခင္း၊ ပ်ိဳ႔အန္ျခင္း၊ ဆီးတြင္ ေသြးပါျခင္းတို႔ ျဖစ္ႏိုင္သည္။ နာက်င္မႈသည္ ျပတ္ေတာင္းျပတ္ေတာင္း ျဖစ္ကာ မၾကာခဏ ျပန္နာႏိုင္သည္။


ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါမ်ား---
ေက်ာက္သည္ ဆီးလမ္းေၾကာင္းကို ပိတ္ဆို႔ေစႏိုင္ျပီး ကာလၾကာရွည္လွ်င္ ေက်ာက္ကပ္ ထိခိုက္ ပ်က္စီးႏိုင္သည္။ ထို႔အျပင္ ဆီးလမ္းေၾကာင္းတြင္လည္း ေရာဂါပိုးမ်ား လြယ္ကူစြာ ၀င္ေရာက္ႏိုင္သည္။ ေက်ာက္ကပ္ မပ်က္စီးသည့္တိုင္ ေက်ာက္ကပ္ ေရာင္ရမ္းႏိုင္သည္။


ေရာဂါ ရွာေဖြျခင္း---
ဆီးေက်ာက္ တည္ျခင္း ရွိ-မရွိကို ဆီးစစ္ျခင္း၊ ရိုးရိုး ဓာတ္မွန္ရုိက္ျခင္း။ ေဆးသြင္း၍ ဓာတ္မွန္ရိုက္ျခင္း၊ ပိုက္ထည့္၍ ဓာတ္မွန္ရိုက္ျခင္းတို႔ျဖင့္ ေရာဂါရွာေဖြႏိုင္သည္။
ထို႔အျပင္ ဆီးအိ္မ္တြင္းၾကည့္ ကိရိယာျဖင့္ ၾကည့္ျခင္း (cystoscopy) ျဖင့္လည္း ဆီးေက်ာက္ ရွိ-မရွိ သိႏိုင္သည္။


ကုသျခင္း---
ေက်ာက္ ေသးငယ္လွ်င္ ဆီးႏွင့္ အတူ အလိုအေလ်ာက္ ထြက္ႏိုင္သျဖင့္ ဆီးမ်ားမ်ား သြားေစရန္ ေရမ်ားမ်ား ေသာက္ေပးရသည္။
ေက်ာက္ကို ခြဲစိတ္ ထုတ္ယူျခင္းကို ျပဳလုပ္ႏိုင္သည္။ ေက်ာက္အလြန္ႀကီးျပီး ေက်ာက္ကပ္မွာလည္း ပ်က္စီးေနပါက ေက်ာက္တည္သည့္ ေက်ာက္ကပ္ကိုပါ ခြဲထုတ္ပစ္ရသည္။

ဆီးျပြန္ေခ်ာင္း ေအာက္ပိုင္းရွိ ေက်ာက္အား ခ်ိတ္ႏွင့္ခ်ိတ္၍ ခ်ဴယူႏိုင္သည္။ က်င္ေခ်ာင္း၀ရွိ ေက်ာက္ကို ေျချပီး ထုတ္ပစ္ႏိုင္သည္။ ဆီးအိမ္၌ ရွိေသာ ေက်ာက္သည္ အရြယ္ႀကီးပါက ဆီးအိမ္ကို ခြဲ၍ ေက်ာက္ကို ထုတ္ယူရသည္။ အသံလြန္ အသံလႈိင္းျဖင့္ ဆီးေက်ာက္ကို ေျခဖ်က္ႏိုင္သည္။


ကာကြယ္ေရး---
ေရမ်ားမ်ား ေသာက္ျခင္းက ဆီးေက်ာက္တည္စ အခ်ိန္တြင္ သက္သာေပ်ာက္ကင္းေစႏိုင္သည္။
ထံုးဓာတ္ပါသည့္ေရႏွင့္ အစားအစာမ်ားကို ကာလၾကာရွည္စြာ ေန႔စဥ္စားသံုးျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္သင့္ပါသည္။
ေခၽြးအထြက္ မလြန္ေစရန္လည္း သတိျပဳသင့္ပါသည္။


             ( မွ ) ကူးယူေဖာ္ျပသည္

၁။ နာတာရွည္ အသည္းေရာဂါဆိုတာ ဘာလဲ။

နာတာရွည္အသည္းေရာဂါ (CHRONIC LIVER DISEASE) ဆုိရာမွာ နာတာရွည္အသည္းေရာင္ေရာဂါ (CHRONIC HEPATITIS) မွသည္ အသည္းေျခာက္ေရာဂါ (CIRRHOSIS) ဆီသို႔ အဆင့္ဆင့္ကူးေျပာင္းေနေသာ ေရာဂါမ်ားကိုေခၚပါတယ္။ နာတာရွည္အသည္း ေရာင္ေရာဂါမ်ား၏ လမ္းဆံုးရာ (END STAGE LIVER DISEASE) သည္ အသည္းေျခာက္ေရာဂါဟု ေျပာၾကပါတယ္။ အသည္းေျခာက္ ေရာဂါမွတဆင့္ အခ်ိဳ႕လူမ်ားတြင္ အသည္းကင္ဆာ (HEPATOCELLULAR CARCINOMA) အျဖစ္ ကူးေျပာင္းႏုိင္ပါတယ္။


၂။ နာတာရွည္အသည္းေရာဂါမ်ား ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရသလဲ။

အသည္းေရာင္ဘီပိုး (HEPATITIS B)၊ အသည္းေရာင္စီပုိး (HEPATITIS C)၀င္ျခင္း၊ အရက္၊ ေဆး၀ါး၊ အဆိပ္အေတာက္ ႐ိုးရာေဆး၀ါးမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ကုိယ္ခံစြမ္းအားမူမမွန္မႈေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ အသည္းေရာဂါမ်ား၊ ဥပမာ AUTOIMMUNE HEPATITIS, PRIMARY BILIARY CIRRHOSIS စသည္တို႔ေၾကာင့္လည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ အျခားေသာ ေမြးရာပါ ဓာတ္သဘာ၀ မွားယြင္း ေဖာက္ျပန္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာေရာဂါမ်ား (HAEMOCHROMATOSIS, ALPHA 1-ANTITRYPSIN DEFICIENCY, WILSON’S DISEASE) အခ်ိဳ႕ေသာ အသည္းအဆီဖံုးေရာဂါ (STEATOHEPATITIS) မ်ားမွလည္း နာတာ ရွည္ အသည္းေရာဂါသို႔ ကူးေျပာင္းႏုိင္ပါတယ္။


၃။ ဘယ္လုိ ကာကြယ္မလဲ။

အစကတည္းကမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ျခင္းနဲ႔ နာတာရွည္အသည္းေရာဂါ ျမန္ျမန္တိုးမသြားေအာင္ ကာကြယ္ျခင္းတို႔ ျဖစ္ပါတယ္။


၄။ နာတာရွည္အသည္းေရာဂါ ဘယ္လုိတုိးသြားသလဲ၊ ဆုိးသြားသလဲ။

ေရာဂါျဖစ္ေသာအေၾကာင္းေပၚ မူတည္ၿပီး နာတာရွည္အသည္းေရာင္မွ အသည္းေျခာက္ေရာဂါသို႔ တုိးႏႈန္းမွာ တစ္ခုႏွင့္ တစ္ခုမတူပါ။ (NTURAL HISTORY) မတူပါ။ အခ်ိဳ႕မွာျမန္၍ အခ်ိဳ႕မွာ ေႏွးပါတယ္။ ႏွစ္ ၂၀ မွ ၄၀ မွ် ၾကာတတ္ပါတယ္။


၅။ ေသခ်ာေပါက္ေပ်ာက္ရန္ ကုထံုးမ်ား ရွိပါသလား။

မရွိပါ။ ေရာဂါတိုးလုိက္၊ ေရာဂါဆုတ္လုိက္ႏွင့္ အဆင့္ဆင့္ ေျပာင္းသြားပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ဤသို႔ေျပာင္းသြားခ်ိန္ၾကာရန္ အခ်ိန္ဆြဲႏုိင္သမွ် ဆြဲေပးျခင္းဟာ ကာကြယ္နညး္ကုထံုးတစ္ရပ္ ျဖစ္ပါတယ္။


၆။ နာတာရွည္ အသည္းေရာဂါမျဖစ္ေအာင္ ဘယ္လိုကာကြယ္မလဲ။

ဘီပိုးအတြက္ ထိေရာက္တဲ့ ကာကြယ္ေဆးရွိပါတယ္။ ေမြးကင္းစကေလးအားလံုးထုိးရပါမယ္။ ၏ “ဘီပိုး” ပါေသာ ေသြးနဲ႔ ထိမိ၍ အႏၲရာယ္ရွိသူတုိင္း ကာကြယေဆးထုိးဖို႔လိုပါတယ္။ “ဘီပိုး” ရွိသူ မိခင္မွ ေမြးေသာကေလး၊ “ဘီပိုး”ပါသည့္ ေသြးစြန္းေသာ အပ္ထိမိသူ၊ “ဘီပိုး”ပါေသာ ေသြးသြင္းမိသူူတို႔သည္ ေသြးရည္ၾကည္ကာကြယ္ေဆး (HBIG) ႏွင့္ ဘီပိုးကာကြယ္ေဆး ႏွစ္မ်ိဳးစလံုး ထုိးရန္လုိပါတယ္။ သြင္းမည့္ေသြးတုိင္းကို “ဘီပိုး” ႏွင့္ “စီပိုး” သြင္းေပးရပါမယ္။ မလုိအပ္ဘဲ ေဆးမထုိးရပါ၊ မလုိအပ္ဘဲ ေသြး မသြင္းရပါ။
လိင္အေပ်ာ္မက်ဴးရပါ။ မဆင္ျခင္ႏုိင္ပါက ကြန္ဒံုးသံုးပါ၊ အရက္၊ ေသရည္မေသာက္ရပါ။ အရက္အခ်ိန္အဆ အတန္ အသင့္မ်ားလွ်င္ ေန႔စဥ္ ေရရွည္ေသာက္သံုးပါက အရက္စြဲသည္ျဖစ္ေစ၊ မစြဲသည္ျဖစ္ေစ အသည္းေရာဂါရႏုိင္ပါတယ္။ လူငယ္မ်ား အရက္ေသာက္ျခင္း စိတ္မ၀င္စားရန္ အျခားစိတ္၀င္စားဖြယ္ နည္းလမ္းမ်ား လုပ္ေဆာင္ရပါမယ္။ အရက္ေၾကာ္ၿငာမ်ား ဟန္႔တားရပါ မယ္။ အခ်ိဳ႕ေရာဂါသည္မ်ား၏ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းမ်ားတြင္ ေရာဂါရွိမရွိ စစ္ေဆးေသာ နည္းရွိပါတယ္။ ဥပမာ-သံဓာတ္မ်ားေသာ (HEMOCHROMATOSIS) ေရာဂါရွင္၏ ေဆြမ်ိဳးမ်ားကို စစ္ေဆး၍ သံဓာတ္မ်ားပါက မၾကာခဏ ေသြးေဖာက္ျခင္းျဖင့္ နာတာရွည္ အသည္းေရာဂါမျဖစ္ရန္ ကာကြယ္ႏုိင္ပါတယ္။


၇။ ေရာဂါတုိးႏႈန္းနည္းသြားရန္ ဘယ္လုိကာကြယ္မလဲ။

နာတာရွည္ အသည္းေရာင္ေရာဂါမ်ားဟာ တုိးေျခ၊ ဆုတ္ေျချဖင့္ အသည္းေျခာက္ေရာဂါသို႔ ဦးတည္ေနပါတယ္။ တိုးေစ၊ ဆုိးေစေသာ အခ်က္မ်ားကို ေရွာင္ရပါမယ္။ ဥပမာ-အရက္၊ သာမန္လူမ်ားတြင္ အႏၲရာယ္မျဖစ္ေသာ အခ်ိဳ႕ေဆးမ်ား၊ ဥပမာ-အကိုက္အခဲေပ်ာက္ေဆးမ်ား၊ အတက္ေရာဂါအတြက္ သံုးေသာေဆးမ်ား၊ စိတ္ေရာဂါေဆးမ်ား၊ အဆီက်ေဆးမ်ား၊ အခ်ိဳ႕ဆီးခ်ိဳထိန္း ေဆးမ်ား၊ ေဟာ္မုန္းေဆးမ်ားနဲ႔ အခ်ိဳ႕ေသာပိုးသတ္ေဆးမ်ား ျဖစ္ပါတယ္။ အထင္ကရမွာ တီဘီေဆးျဖစ္ပါတယ္။ ေဆးေပးစဥ္ ပထမလတြင္ ၂ ပတ္တစ္ခါ၊ ေနာက္တြင္ လတုိင္း ၃ လ၊ ေနာက္တြင္ ၃လတုိင္း အသည္းေရာဂါမ်ားအတြက္ ဆိုးမဆိုး (LIVER FUNCTION TESTS) မ်ား လုပ္ရပါမယ္ မ်က္လံုး၀ါ၊ ပ်ိဳ႕၊ အန္၊ ယား၊ ႏံုးစသည္တုိ႔ကို အၿမဲသတိျပဳရပါမယ္။


၈။ အျခားအခ်က္အလက္မ်ား ရွိပါေသးသလား။

ဗီတာမင္မ်ားႏွင့္ ပရေဆးမ်ားကို ေၾကာ္ျငာေကာင္းတုိင္း၊ လူတကာၫႊန္းတုိင္း မသံုးပါနဲ႔။ အခ်ိဳ႕မွာ အသည္းအဆိပ္ အေတာက္ျဖစ္ပါတယ္။ ဗီတာမင္ေအသည္ လြန္ကၽြံပါက အသည္းထိခုိက္ပါတယ္။ သံဓာတ္သည္ အသည္းေရာဂါကို ဆိုးေစပါတယ္ အထူးသျဖင့္ အရက္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ အသည္းေရာဂါ၊ အသည္းေရာင္စီေရာဂါ၊ အဆီစုအသည္းေရာင္ေရာဂါ (STEATOHEPTI TIS) သံဓာတ္မ်ားေရာဂါတို႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။


၉။ ေရာဂါရွိသူ ကာကြယ္ေဆးထိုးလို႔ ရပါသလား။

ထုိးသင့္ပါတယ္။ အရက္ေၾကာင့္ ျဖစ္ေစ၊ စီပိုးေၾကာင့္ျဖစ္ေစ အသည္းေရာဂါရွိပါက ဘီပိုးမ၀င္ရန္ ကာကြယ္ေဆးထုိးရပါ မယ္။ အျခားေသာ အသည္းေရာဂါမ်ားတြင္လည္း ထုိးထားသင့္ပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ (STEATOHEPTITIS) သံဓာတ္မ်ား ေရာဂါတို႔ ျဖစ္ၾကပါတယ္။


၁၀။ အစာအာဟာရႏွင့္ ေလ့က်င့္ခန္းတို႔သည္ အသံုး၀င္ပါသလား။

အစာအာဟာရျပည့္၀ေအာင္ သင့္တင့္မွ်တစြာ စားရပါတယ္။ ၀လြန္းလွ်င္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ခ်ရပါမယ္။ အဆီေလွ်ာ့ရန္ သင့္တင့္မွ်တေသာ ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ရပါမယ္။
အသည္းေျခာက္ၿပီဆုိလွ်င္ ကုိယ္ေဖာကုိယ္ေရာင္ တိုးေစေသာေၾကာင့္ ဆားမ်ားေသာ ငန္ေသာအစာ (ဥပမာ-ငါးပိ၊ ငါးေျခာက္၊ ငံျပာရည္ . . .)၊ ဆိုဒါပါေသာအစာမ်ား (ဥပမာ-ကိတ္ေျခာက္၊ ဘီစကစ္ . . .)၊ ဘိလပ္ရည္၊ ဂက္(စ္)ပါေသာ အခ်ိဳရည္ဘူးမ်ားကို ေရွာင္ရပါမယ္။


၁၁။ အသည္းေျခာက္ ေရာဂါရွင္မ်ားအတြက္ အထူးသတိထားရမည့္ အခ်က္မ်ားရွိပါသလား။

အရက္မေသာက္ျခင္း၊ ကာကြယ္ေဆးထုိးျခင္း၊ အသည္း ထိခုိက္ေသာ ေဆးမ်ားေရွာင္ျခင္း၊ သံဓာတ္ပါေသာ ေဆးမ်ား ေရွာင္ျခင္း၊ ပရေဆးမ်ား မလုိအပ္ဘဲစားျခင္းတို႔ဟာ အေရးပါပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေသြးအန္တက္သျဖင့္ အစာအိမ္မွန္ေျပာင္း ႏွင့္ ၾကည့္ဖုိ႔လုိပါတယ္။ ေသြးေၾကာထံုးမ်ားႀကီးပါက PROPRANOLOL ေဆးေပးရပါတယ္။ ေသြးေၾကာထံုးေသးပါက မေပးပါ။ တစ္ႀကိမ္ေသြးအန္ဖူးလွ်င္၊ ၀မ္းအမည္းသြားဖူးလွ်င္ မၾကာခဏ မွန္ေျပာင္း ၾကည့္ရန္လုိပါတယ္။ ေရဖ်ဥ္းထဲတြင္ ပိုး၀င္တတ္သျဖင့္ ဖ်ားနာတိုင္း စနစ္တက်ကုရန္လုိပါတယ္။ ခြဲစိတ္မႈလုိတုိင္း ခြဲရန္အေျခအေန သင့္ေတာ္ေအာင္ ျပဳျပင္ၿပီးမွ ခြဲသင့္ပါတယ္။
အသည္းကင္ဆာသို႔ ကူးေျပာင္းပါက ေစာေစာသိႏုိင္ရန္ ေျခာက္လၾကာတုိင္း ALPHA FETOPROTEIN စမ္းသပ္မႈႏွင့္ ULTRASOUND တီဗီဓာတ္မွန္႐ိုက္ စမ္းစပ္မႈလုပ္ရန္လုိပါတယ္။ ဤနည္းမ်ားမွာ အသည္းေရာဂါမျဖစ္ေစရန္ႏွင့္ နာတာရွည္အသည္း ေရာဂါ တုိးဆိုးမသြားေစရန္ ေယဘုယ်နည္းမ်ား ျဖစ္ၾကပါတယ္။
ကာကြယ္ျခင္းသည္ ကုသျခင္းထက္ေကာင္းပါတယ္။ သို႔ေသာ္ အခ်ိဳ႕ကုသမႈမ်ားဟာ ထိေရာက္ေသာ ကာကြယ္မႈ အျခား နည္းလမ္းမ်ားမရွိေသးပါက ကုသမႈ (ဥပမာ-အသည္းေရာင္စီကုသမႈ) သည္ပင္လွ်င္ ေရာဂါျပန္႔ပြားမႈကို ကာကြယ္ျခင္း ျဖစ္ပါ တယ္။

    ( မွ ) ကူးယူေဖာ္ျပသည္