(ဘဝသမားေလးမွ အားလံုးကိုေလးစားလွ်က္)
အမည္ အမ်ဳိးမ်ဳိးႏွင့္ အသည္း ေျခာက္ ေရာဂါ
၁။ အသည္းအႏွံ႔ အသည္းပ်က္စီးမႈ ေတြရွိရတယ္။
၂။ အသည္းအႏွံ႔ Fibrosis ခၚတဲ့ အသည္းက်စ္တာရွိရတယ္။
၃။ အသည္းမွာ Nodular Parenchymal Regeneration ေခၚတဲ့ အသည္း အစိတ္အပိုင္းအလံုးေတြကို ေတြ႕ရတယ္။ သာမန္အားျဖင့္ ဒီလို အလံုးမ်ိဳးမရွိရဘူး။
၄။ အသည္းတစ္ခုလံုးရဲ႕ ဖြဲ႕စည္းပံုမွာ ပံုမမွန္၊ မွားယြင္းေနတယ္။
၅။ အသည္းအတြင္း၊ ေသြးေၾကာေတြ အတြင္း ေသြးလွည့္ပတ္မႈ ခ်ိဳ႕ယြင္းေန တယ္။
အသည္းေျခာက္တာကို အမ်ိဳးအ စား အမ်ိဳးမ်ိဳးခြဲျခားထားတယ္။ အရြယ္ အစားကို လိုက္ၿပီး -
၁။ ပံုမွန္အသည္းအရြယ္ရွိတဲ့ အသည္း ေျခာက္ေရာဂါ (Normotrophic Cirrhosis)
၂။ အသည္းႀကီးတဲ့ အသည္းေျခာက္ ေရာဂါ (Hypertrophic Cirrhosis)
၃။ အသည္းက်ံဳ႕တဲ့အသည္းေျခာက္ ေရာဂါ(Atrophic Cirrhosis) ဆိုၿပီး ခြဲ ျခားထားတယ္။ အသည္းမွာ ဘယ္အျခမ္းနဲ႔ ညာ အျခမ္းဆိုၿပီး ရွိတယ္။ တစ္ခါတေလ ဘယ္အျခမ္းနဲ႔ ညာအျခမ္းရဲ႕ သေဘာ သဘာဝက မတူဘဲ အသည္းေျခာက္ရာ မွာ တစ္ဖက္က က်ံဳ႕သြားၿပီး တစ္ဖက္က ႀကီးလာတယ္။
တခ်ိဳ႕အသည္းေျခာက္ ေရာဂါေတြမွာ အသည္းရဲ႕မ်က္ႏွာျပင္က လြန္းတဲ့အတြက္ မ်က္ႏွာျပင္ၾကမ္းတမ္း ေနတယ္။ ေျပာင္ေခ်ာေနတဲ့အသည္း ေျခာက္ေရာဂါကို Smooth Cirrhosis လို႔ ေခၚတယ္။ အသည္းမွာLobe ေခၚ တဲ့ အသည္းအပိုင္းေတြရွိတယ္။ Caudate Lobe လို႔ေခၚတဲ့ အသည္းရဲ႕ အလယ္ပိုင္းက အစိတ္အပိုင္းဟာ ႀကီး ေနတတ္ၿပီး တျခားဘယ္ညာအသည္း အစိတ္အပိုင္းေတြဟာ က်ံဳ႕ေနတာလည္း ရွိတယ္။ ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့အေၾကာင္းကို လိုက္ၿပီး ေခၚတာမ်ိဳးလည္း ရွိတယ္။ ဥပမာ Alcoholic Cirrhosis, Haemochromatotic Cirrhosis, Primary Biliary Cirrhosis, Cardiac Cirrhosis, Cryptogenic Cirrhosis စတာေတြ ျဖစ္တယ္။ Cryptogenic Cirrhosis ဆိုတာကေတာ့ အေၾကာင္း ရွာမရတဲ့ အသည္းေျခာက္ေရာဂါလို႔ အဓိပၸာယ္ရတယ္။
ဒါေပမဲ့ အခုအခါမွာ ေတာ့ အသည္းအဆီဖံုးေရာဂါ၊ ေသြးခ်ိဳ ေရာဂါ၊ ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ ပဋိပစၥည္းေတြက အသည္းကို ရန္သူအျဖစ္ သတ္မွတ္ တိုက္ခိုက္တဲ့ေရာဂါ (Autoimmune Hepatitis) စတဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြ ဟာ Cryptogenic Cirrhosis ကို ျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းေတြျဖစ္တယ္။ ေသြးကို ဓာတ္ခြဲစစ္ေဆးမွသာ၊ USG ႐ိုက္မွသာ သိရတဲ့ Cirrhosis ကို Latent Cirrhosis လို႔ ေခၚတယ္။ ေရာဂါ လကၡဏာရွိတဲ့ Cirrhosis ကို Manifest Cirrhosis လို႔ ေခၚတယ္။ ေရာဂါလကၡဏာျပေပမယ့္ အတန္ အသင့္ အေျခအေနေကာင္းတဲ့ေရာဂါ၊ ၿငိမ္ေနတဲ့ Cirrhosis ကို Compensated Cirrhosis လို႔ေခၚတယ္။ ေရာဂါ ဆိုးလာရင္ Decompensated Cirrhosis လို႔ ေခၚတယ္။ Decompensated Cirrhosis ႏွစ္မ်ိဳးရွိတယ္။Metabolic Decompensation နဲ႔ Portal Decompensation ဆိုတဲ့ ႏွစ္မ်ိဳးျဖစ္တယ္။
၁။ Metabolic Decompensation ျဖစ္တယ္ဆိုရင္ လက္ေမာင္း၊ ေပါင္၊ နားထင္ သိမ္ၿပီး ေရဖ်ဥ္းစြဲတယ္။ ေျခ ေထာက္ေရာင္တယ္။ Jaundice ျဖစ္တယ္။ အသားဝါတယ္။ သတိလစ္ တယ္။ ေသြးခဲေစတဲ့ဓာတ္ေတြ နည္းသြား တဲ့အတြက္ ေသြးမတိတ္ဘဲ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ေသြးထဲမွာ သၾကားဓာတ္ က်လို႔ မူးေဝ တယ္။ ရင္တုန္တယ္။ ခ်ိဳင္းေမြး၊ ဆီးခံုေမြး ေတြ နည္းသြားၿပီး ေယာက်ာ္းမွာ သား ျမတ္စူတယ္။ မိန္းမမွာ သားျမတ္သိမ္ တယ္။ ေသြးထဲမွာ အသားဓာတ္ (Albumin) နည္းတယ္။ Bacteria ပိုး၊ Virus ပိုး ဝင္လြယ္တယ္။
၂။ Portal Decompensation မွာ ေဗလံုးႀကီးတယ္။ အစာေရမ်ိဳျြပန္နဲ႔ အစာ အိမ္နံရံေတြပါ Varicoses လို႔ေခၚတဲ့ ေသြးေၾကာထံုးေတြရွိတယ္။ သတိလစ္ တတ္တယ္။ ေရဖ်ဥ္းစြဲၿပီး ေျခေထာက္ ေရာင္တတ္တယ္။ အမ်ားစုမွာ ေတာ့ အသည္းေရာင္ဘီပိုးေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ အ သည္းေရာင္စီပိုးေၾကာင့္ျဖစ္ေစ အသည္း ေျခာက္ေရာဂါျဖစ္တယ္။ အရက္ေသာက္ တဲ့အတြက္လည္း အသည္းေျခာက္တာ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ ဆီးခ်ိဳ၊ အသည္းအဆီဖံုး ေရာဂါေတြဟာလည္း အသည္းကင္ဆာ ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္။
သံဓာတ္မ်ားတဲ့ ေရာ ဂါမွာလည္း အသည္းကင္ဆာျဖစ္တတ္ တယ္။ အသည္းေျခာက္တဲ့လူေတြမွာ ေသြးအန္တတ္၊ ဝမ္းအမည္းသြားတတ္ သလို စအိုနားက ေသြးေၾကာထံုးေပါက္ တဲ့အတြက္ ဝမ္းမာမာသြားရင္ တစ္ခါတ ေလ ေသြးလတ္လတ္ဆတ္ဆတ္ ပါတတ္ တယ္။ ဖ်ားတတ္တယ္။ အသည္းက ႀကီး ရင္ ႀကီးမယ္၊ က်ံဳ႕ရင္ က်ံဳ႕မယ္။ ေဗလံုး ကႀကီးတယ္။ ေျခသလံုးျြကက္တက္တတ္ တယ္။ အထူးသျဖင့္ ညမွာ ျြကက္တက္ တတ္တယ္။ ဒီလိုအသည္းေျခာက္ေရာဂါ ကို အမ်ိဳးမ်ိဳး ေခၚဆိုသံုးစြဲၾကပါတယ္။
( မွ ) ကူးယူေဖာ္ျပသည္
