(ဘဝသမားေလးမွ အားလံုးကိုေလးစားလွ်က္)
ငွက္ဖ်ားေရာဂါအၾကာင္း စုစည္းတင္ျပခ်က္
Written by Administrator
Friday, 08 July 2011 17:45
ဘီစီ ၂၇ဝဝ ကတည္းက တ႐ုပ္ေဆးက်မ္းထဲတြင္ ငွက္ဖ်ား လကၡဏာမ်ား ရွိသည့္ေရာဂါအေၾကာင္း ပါရွိခဲ့သည္။ ငွက္ဖ်ားပိုးကို ၁၈၈ဝ ေရာက္မွေတြ႕လာသည္။ ငွက္ဖ်ားပိုးအမ်ဳိးမ်ဳိးကို ၁၈၈၆ ေရာက္မွ ခြဲျခားသိလာရသည္။
(ပနာမာ) တူးေျမာင္း (၁၉ဝ၅-၁၉၁ဝ) ေဖာက္လုပ္ရန္ (ရဲလိိုးဖီဗာ) ႏွင့္ ငွက္ဖ်ားႏွိမ္နင္းေရး ေဆာင္ရြက္ႏိုင္မွ အၿပီးသတ္ႏိုင္ခဲ့သည္။ (ကလို႐ိုကြင္း) ေဆးကို ၁၉၃၄-၄၆ က်မွေတြ႕လာရသည္။ ျခင္ႏွိမ္နင္းသည့္ DDT ေဆးကို ၁၉၃၈ ေရာက္မွေတြ႕ခဲ့သည္၊ ႏွစ္စဥ္ ဧၿပီလ ၂၅ ရက္ကို ကမၻာ့ငွက္ဖ်ား ေရာဂါေန႕အျဖစ္သတ္မွတ္ထားသည္။ ကမၻာ့လူဦးေရ၏ ၄ဝ % မွာ ငွက္ဖ်ားႏွင့္ မကင္းေခ်။ ႏွစ္စဥ္ လူဦးေရ သန္း ၅ဝဝ ေက်ာ္မွာ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ခံစားေနရသည္။
ကိုယ္ဝန္ေဆာင္ မိခင္မ်ားသည္ အႏၱရာယ္မ်ားသည္။ မီးဖြားစဥ္ကာလ ေသဆံုးရမႈမ်ား၏ ၁ဝ % သည္ ငွက္ဖ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ႏွစ္စဥ္ မိခင္ ၁ ေသာင္း ႏွင့္ တႏွစ္ေအာက္ ကေလး ၂ သိန္းတို႕မွာ ငွက္ဖ်ားေၾကာင့္ ေသေနရသည္။ တိုင္းျပည္၏ စီးပြားေရးတိုးတက္မႈ ၁.၃ % မွာ ငွက္ဖ်ားေၾကာင့္ က်ဆင္းေနရသည္။ ငွက္ဖ်ားေရာဂါေၾကာင့္ ႏွစ္စဥ္ လူ ၁-၃ သန္း ေသေနရသည္။ အထူးသျဖင့္ အာဖရိကတိုက္မွာ ၅ ႏွစ္ေအာက္ကေလးမ်ား ေသသည္။ ၃ဝ စကၠန္႕တိုင္းတြင္ ၁ ေယာက္ ေသေနသည္။ အာရွတိုက္တြင္လည္း အျဖစ္မ်ားလြန္းသည္။ ေရာဂါႀကီးမ်ားျဖစ္ၾကေသာ တီဘီႏွင့္ (အိတ္ခ်္အိုင္ဗြီ-ေအအိုင္ဒီအက္စ္)တို႕ႏွင့္လည္း တြဲျဖစ္တတ္သည္။
ငွက္ဖ်ားသည္ Protozoan Paracites (ပါရာဆိုက္) ကျဖစ္ၿပီး၊ Female mosquito of the Anopheles ျခင္မကတဆင့္ ကူးစက္သည့္ အပူပိုင္းေဒသေရာဂါ ျဖစ္သည္။ ပါရာဆုိက္ (၄)မ်ဳိးရွိသည္။ Plasmodium Falciparum, Plasmodium Vivax, Plasmodium Ovale, Plasmodium Malariae တို ့ျဖစ္ၾကသည္။ ေသြးေဖာက္ၿပီး မွန္ျပားေပၚ တင္ၾကည့္ျခင္းျဖင့္ ေရာဂါပိုးအမ်ိဳးအစားႏိုင္သည္။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
ငွက္ဖ်ားျခင္ အကိုက္ခံရၿပီး ၁-၃ ပါတ္ၾကာမွ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား ေပၚမည္။ အခ်ိန္မွန္ အဖ်ားတက္-က်၊ ခ်မ္း၊ အဆစ္နာ၊ ပ်ဳိ႕အန္၊ ဝမ္း ပ်က္၊ ေသြးအားနည္း၊ ဆီးထဲေသြးပါ၊ တက္၊ သတိေမ့၊ ေခါင္းကိုက္-ကိုယ္လက္ကိုက္ခဲ၊ ေက်ာက္ကပ္အလုပ္မလုပ္ျခင္း၊ ေဘလံုးႀကီးျခင္း။
ငွက္ဖ်ားပိုးရွိေနေသာလူတေယာက္ကို ျခင္မကကိုက္ၿပီး ငွက္ဖ်ားပိုးမ်ား ျခင္မထဲေရာက္လာသည္။ ျခင္မ၏ အစာအိမ္ထဲမွတဆင့္ ျခင္မ၏ တံေတြးအိပ္ထဲေရာက္လာမည္။ ၄င္းျခင္ အကိုက္ခံရသည္၏ အေရျပားထဲ ငွက္ဖ်ားပိုးဝင္လာမည္။ ျခင္မသည္ ညအခ်ိန္တြင္ ပို၍ကိုက္တတ္သည္။ ငွက္ဖ်ားပိုးကုိ ေသြးသြင္းျခင္းမွလည္း ကူးစက္ႏိုင္သည္။ ငွက္ဖ်ားပိုးရွိေနေသာ ျခင္အကိုက္ခံရသူ၏ ေသြးထဲသို႕ ငွက္ဖ်ားပိုး sporozoites ဝင္လာသည္။ ပိုးသည္ လူ၏ အသဲထဲ ေရာက္လာမည္။ အသဲထဲတြင္ hepatocytes ပိုးမ်ား ပြားမ်ားလာမည္။ ၄င္း merozoites တို႕သည္ အသဲ (ဆဲလ္)မ်ား ေပါက္ကြဲထြက္ရာမွ ေသြးထဲ ျပန္ဝင္လာမည္။ ေသြးထဲက ေသြးနီဥ erythrocytes မ်ားအား ကူးစက္လာသည္။ လက္စြပ္ပံုသဏၭာန္ ring forms ျဖစ္ေနမည္။ ထိုမွ trophozoites (a feeding stage), schizonts (a reproduction stage), merozoites again အဆင့္ဆင့္ ေျပာင္းလာမည္။ trophozoites (a feeding stage), schizonts (a reproduction stage), merozoites again မ်ားသည္ ေသြးနီဥဆဲလ္မ်ားထဲက ကြဲထြက္လာကာ ေသြးထဲျပန္ဝင္လာမည္။
ေရာဂါကာကြယ္ေရး
ကာကြယ္ေဆးမေပၚေသး။
၁) ကာကြယ္သည့္ ေဆးမ်ားေပးျခင္း၊ ခရီးမသြားမီ ေဆးေသာက္ျခင္း၊
၂) ျခင္ႏွိမ္နင္းေဆးသံုးျခင္း၊ ျခင္ႏွိမ္နင္းေဆး DDT ေဆးကို အျခားပိုးသတ္ေဆးမ်ားအတြက္လဲသံုးရာ အႏၱရာယ္ရွိၿပီး အခ်ဳိ႕ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ သိပ္မသံုးေတာ့၊ WHO က အျခားေဆး ၁၂ မ်ဳိး သတ္မွတ္ထားသည္။
၃) ျခင္အကိုက္ မခံရေအာင္ ကာကြယ္ျခင္း၊ (ျခင္ေထာင္၊ ျခင္ေဆးေခြ၊ (ရီပဲလင့္) လိမ္းျခင္း၊)
ကုသျခင္း
ေစာစီးစြာေရာဂါရွာျခင္းႏွင့္ ထိေရာက္စြာကုသျခင္းတို႕ လုိအပ္သည္။ ေဆးၿပီးသည့္ ငွက္ဖ်ားမ်ားရွိသည္။
P. vivax, P. ovale or P. malariae အား အျပင္လူနာအျဖစ္ ကုသေပးႏိုင္သည္။
P. falciparum အား အေရးေပၚေဆး႐ုံတင္ ကုသေပးရမည္။
ငွက္ဖ်ားေဆးမ်ား
Quinine ပါဝင္သည့္ Cinchona tree အပင္၏ အေခါက္သည္ ပထမဆံုး ထိေရာက္သည့္ ကုသေဆးျဖစ္သည္။
ကုသရန္ေဆးမ်ားႏွင့္ ကာကြယ္ရန္ေဆးမ်ားဟူ၍ရွိသည္။
For curative treatment of Malaria ငွက္ဖ်ားကုသရန္ေဆးမ်ား၊
1. Chloroquine 100 Mg, 150 Mg as Phosphate or Sulfate syrup; 50 Mg as Phosphate or Sulphate/ 5 ml; Injection 40 Mg as Hcl, Phosphate or Sulfate/ml in 5-ml Ampoule
2. Artemether Injection 80 Mg/ml in 1-ml Ampoule
3. Artesunate Tablet 50 Mg
4. Doxycycline Capsule or Tablet 100 Mg as HCl for use only in combination with Quinine
5. Mefloquine Tablet 250 Mg as HCl
6. Sulfadoxine-pyrimethamine (Sulfadoxine 500 Mg + Pyrimethamine 25 Mg)
7. Artemether-lumefantrine (Artemether 20 Mg + Lumefantrine 120 Mg)
8. Artesunate-amodiaquine
9. Artesunate-mefloquine
10. Artesunate-Sulfadoxine/pyrimethamine
11. Primaquine = P. vivax and P. ovale = (Primaquine Tablet 7.5 Mg as Diphosphate)
12. Quinine (Quinine Tablet 300 Mg as Bisulfate or Sulfate Injection, 300 Mg as dihydrochloride/ml in 2-ml Ampoule)
Chloroquine Phosphate ငွက္ဖ်ားကုသေဆး၊
1. ခ်က္ခ်င္း ၄ ျပား၊ ၆ နာရီျခားျပီး ၄ ျပား၊ ေနာက္ေန ့ ၂ ျပား၊ စုစုေပါင္း ၁ဝ ျပား၊ (သို ့မဟုတ္)
2. ခ်က္ခ်င္း ၄ ျပား၊ ၆ နာရီျခားျပီး ၂ ျပား၊ ေနာက္ေန ့ ၂ ျပား၊ ေနာက္ေန ့ ၂ ျပား၊ စုစုေပါင္း ၁ဝ ျပား၊
Chloroquine: Childern = 10 mg base/kg PO, not to exceed 600 mg; then 5 mg base/kg PO; not to exceed 300 mg at 6-hour, 24-hour, and 48-hour intervals (total 25 mg base/kg)
ကာကြယ္ရန္အတြက္ ငွက္ဖ်ားေဒသသို ့မသြားမီကတည္းက Chloroquine ကို တပါတ္လ်င္ ၂ ျပားေသာက္ရမည္။
Chloroquine ၏ မေကာင္းေသာသတၲိမ်ား၊ ေခါင္းကိုက္၊ ယား၊ အေရျပားအနီျပင္ထြက္၊ ဆံပင္ၾကြတ္၊ အျမင္အားနည္း၊ အစားပ်က္၊
Chloroquine ျပီးသည့္ ဖယ္စီပယ္ရမ္ ပိုးကုသရန္အတြက္
Artemether-lumefantrine (Artemether 20 Mg + Lumefantrine 120 Mg)
1. Regimen I: four tablets at 0, 8, 24 and 48 hours (n = 87) သို ့မဟုတ္
2. Regimen II: two tablets at 0, 8, 24 and 48 hours (n = 87) သို ့မဟုတ္
3. Regimen III: four tablets at 0, 8 and 24 hours (n = 86) သို ့မဟုတ္
Artemether Injection, 80 mg/ml in 1-ml ampoule x 6 doses
Artesunate 50 Mg
လူၾကီး 100 Mg BD on day one followed by 50 Mg BD x 4 days
ကေလး 1.2 Mg/Kg x 5 days and a second dose may be given in day one in children with severe Malaria
Artesunate 600 Mg (total dose) + Clindamycin 300 Mg BD x 7 daysArtesunate 600 Mg (total dose) + Mefloquine 750 Mg stat dose
Artemether ၏ မေကာင္းေသာသတၲိမ်ား၊ ပ်ိဳ ့-အန္၊ ဗိုက္နာ၊ အစားပ်က္၊ ႏွလံုးခုန္ေႏွး၊
Chloroquine ျပီးသည့္ ဖယ္စီပယ္ရမ္ ပိုးကုသရန္အတြက္
Quinine Sulfate Tablet: Adult = 542 mg base (=650 mg salt) PO TDS for 3-7 days
Quinine Sulfate Tablet: Children = 8.3 mg base/kg (=10 mg salt/kg) PO TDS for 3-7 days
Qinarsol Tablets: Adults 600 mg (2 tablets) TDS x 3 to 7 days; Children 10 mg/kg TDS x 3 to 7 days
Qinarsol Injection 20 mg/kg tm; 1.4 Gm ထက္မမ်ားေစဘဲ၊ 5% D/W ထဲထည့္၍ ၄ နာရီၾကာေအာင္သြင္း ေပးရမည္၊ တလံုးႏွင့္တလံုး (၈)နာရီျခားသြင္ပါ၊ အေၾကာထဲသြင္းမရပါက 20 mg/kg အသားထဲ ထိုးပါ၊ သက္သာသည္ႏွင့္ 10 mg/kg TDS စားေဆးေျပာင္းပါ၊
(ဗိုင္းဗက္စ္)ငွက္ဖ်ားကုသရန္အတြက္ေဆး၊ Primaquine 7.5 mg BD x 14 days. Children over 1 yr; 0.25 mg/kg x 14 days
(ဗိုင္းဗက္စ္)ငွက္ဖ်ားကာကြယ္ရန္အတြက္ေဆး၊
Primaquine: Adult = 30 mg base QID x 14 days
Primaquine: Children = 0.5 mg base/kg QID for 14 days or 0.8 mg base/kg PO once/wk x 14 days
15 mg/day during the last 2 weeks of Chloroquine prophylaxis
Mefloquine (Lariam): Adult = 15 mg base/kg PO, then 10 mg base/kg PO 6-8 hours later (not to exceed 1250 mg; usually 750 mg PO, then 500 mg PO at 6-8 hour)684 mg base (=750 mg salt) PO as initial dose, followed by 456 mg base (=500 mg salt) PO given 6-12 hours after initial doseTotal dose = 1,250 mg salt 13.7 mg base/kg (=15 mg salt/kg) PO as initial dose, followedby 9.1 mg base/kg (=10 mg salt/kg) PO given 6-12 hours after initial dose
Mefloquine (Lariam): Children = 13.7 mg base/kg (=15 mg salt/kg) PO as initial dose, followed by 9.1 mg base/kg (=10 mg salt/kg) PO given 6-12 hours after initial dose
Mefloquine HCl, Falcital = Mefloquine 250 mg
Adults 15-25 mg/kg
Non-immune patients 1250 to 1500 mg/day stat or in 2 or 3 divided doses 6 to 8 hours apart
Semi-immune patients 750 to 1000 mg/day stat
Children 25 mg/kg Adults = 1250 mg as a single dose or 750 mg as one dose, then a 500 mg dose 8 hours later
Children 20 to 25 mg/kg as a single dose or two doses
Doxycycline: Adult = 100 mg PO BD for 7days
Doxycycline: ရွစ္ႏွစ္ေအာက္ကေလးမေပးရ၊ Children >8 years = 4 mg/kg/day PO divided BD for 7days
Mefloquine (Lariam) Tablet 250 Mg as HCl
Proguanil (Proguanil Tablet 100 Mg HCl for only in combination with Chloroquine)
Tetracycline: Adult = 250 mg PO QID for 7 days
Tetracycline: Children >8 years = 25 mg/kg/d PO divided QID for 7 days ရွစ္ႏွစ္ေအာက္ကေလးမေပးရ၊
Atovaquone-proguanil (Malarone) ကုသရန္ေဆး၊ ကာကြယ္ရန္ေဆး၊
Mefloquine (Lariam) ကုသရန္ေဆး၊ ကာကြယ္ရန္ေဆး၊
Chloroquine ကုသရန္ေဆး၊ ကာကြယ္ရန္ေဆး၊
Cotrifazid ကုသရန္ေဆး၊ ကာကြယ္ရန္ေဆး၊
Doxycycline ကုသရန္ေဆး၊ ကာကြယ္ရန္ေဆး၊
Sulfadoxine-pyrimethamine ကုသရန္ေဆး၊ ကာကြယ္ရန္ေဆး၊
Hydroxychloroquine (Plaquenil) ကုသရန္ေဆး၊ ကာကြယ္ရန္ေဆး၊
World Health Organization (WHO)
Chloroquine ျပီးသည့္ ဖယ္စီပယ္ရမ္ ပိုးကုသျခင္း၊
Artemisinin-based Combination Therapy (ACT)
(1) Artemether-Lumefantrine,
(2) Artesunate + Amodiaquine,
(3) Artesunate + Sulfadoxine–Pyrimethamine.
(4) Artesunate + Mefloquine,
(1) Artemether-Lumefantrine
This is currently available as co-formulated tablets containing 20 mg of Artemether and 120 mg of Lumefantrine. The total recommended treatment is a 6-dose regimen of Artemether-Lumefantrine twice a day for 3 days.
ကိုယ္အေလးခ်ိန္၊ ဝ နာရီ၊ ၈ နာရီ၊ ၂၄ နာရီ၊ ၃၆ နာရီ၊ ၄၈ နာရီ၊ ၆ဝ နာရီ၊
၅-၁၄ ကီလို၊ - ၁ - ၁ - ၁ - ၁ - ၁ - ၁ ျပားစီ၊
၁၅-၂၄ ကီလို၊ - ၂ - ၂ - ၂ - ၂ - ၂ - ၂ ျပားစီ၊
၂၅-၃၄ ကီလို၊ - ၃ - ၃ - ၃ - ၃ - ၃ - ၃ ျပားစီ၊
၃၄ ကီလုိအထက္၊ - ၄ - ၄ - ၄ - ၄ - ၄ - ၄ ျပားစီ၊
(2) Artesunate + Amodiaquine
This is currently available as separate scored tablets containing 50 mg of Artesunate and 153 mg base of Amodiaquine, respectively. Co-formulated tablets are under development. The total recommended treatment is 4 mg/kg BW of Artesunate and 10 mg base/kg BW of Amodiaquine given once a day for 3 days.
၅-၁၁ လ၊ = Artesunate (50 Mg) ½ ျပား၊ + Amodiaquine (153 Mg) ½ ျပား၊ x (၃)ရက္ဆက္တိုက္၊
၁-၆ ႏွစ္၊ = Artesunate (50 Mg) ၁ ျပား၊ + Amodiaquine (153 Mg) ၁ ျပား၊ x (၃)ရက္ဆက္တိုက္၊
၇-၁၃ ႏွစ္၊ = Artesunate (50 Mg) ၂ ျပား၊ + Amodiaquine (153 Mg) ၂ ျပား၊ x (၃)ရက္ဆက္တိုက္၊
၁၃ ႏွစ္္၊ = Artesunate (50 Mg) ၄ ျပား၊ + Amodiaquine (153 Mg) ၄ ျပား၊ x (၃)ရက္ဆက္တိုက္၊
(3) Artesunate + Sulfadoxine–Pyrimethamine
This is currently available as separate scored tablets containing 50 mg of Artesunate, and tablets containing 500 mg of Sulfadoxine and 25 mg of Pyrimethamine.
The total recommended treatment is 4 mg/kg BW of Artesunate given once a day for 3 days and a single administration of Sulfadoxinepyrimethamine (25/1.25 mg base/kg BW) on day 1.
၅-၁၁ လ၊ = Artesunate (50 Mg) ½ ျပား၊ + Sulfadoxine-Pyrimethamine (500/25) ½ ျပား၊ x (၃)ရက္ဆက္တိုက္၊
၁-၆ ႏွစ္၊ = Artesunate (50 Mg) ၁ ျပား၊ + Sulfadoxine-Pyrimethamine (500/25) ၁ ျပား၊ x (၃)ရက္ဆက္တိုက္၊
၇-၁၃ ႏွစ္၊ = Artesunate (50 Mg) ၂ ျပား၊ + Sulfadoxine-Pyrimethamine (500/25) ၂ ျပား၊ x (၃)ရက္ဆက္တိုက္၊
၁၃ ႏွစ္၊ = Artesunate (50 Mg) ၄ ျပား၊ + Sulfadoxine-Pyrimethamine (500/25) ၃ ျပား၊ x (၃)ရက္ဆက္တိုက္၊
(4) Artesunate + Mefloquine
This is currently available as separate scored tablets containing 50 mg of Artesunate and 250 mg base of Mefloquine, respectively. Co-formulated tablets are under development but are not available at present. The total recommended treatment is 4 mg/kg BW of Artesunate given once a day for 3 days and 25 mg base/kg BW of Mefloquine usually split over 2 or 3 days.
၅-၁၁ လ၊ = Artesunate (50 Mg) ½ ျပား၊ + Mefloquine (250 Mg) ½ ျပား၊ x (၃)ရက္ဆက္တိုက္၊
၁-၆ ႏွစ္၊ = Artesunate (50 Mg) ၁ ျပား၊ + Mefloquine (250 Mg) ၁ ျပား၊ x (၃)ရက္ဆက္တိုက္၊
၇-၁၃ ႏွစ္၊ = Artesunate (50 Mg) ၂ ျပား၊ + Mefloquine (250 Mg) ၂ ျပား၊ x (၃)ရက္ဆက္တိုက္၊
၁၃ ႏွစ္၊ = Artesunate (50 Mg) ၄ ျပား၊ + Mefloquine (250 Mg) ၄ ျပား၊ x (၃)ရက္ဆက္တိုက္၊
Recommended second-line antimalarial treatments ဒုတိယတန္းစားငွက္ဖ်ားေဆးမ်ား၊
- Artesunate + Tetracycline or Doxycycline or Clindamycin,
- Quinine + Tetracycline or Doxycycline or Clindamycin.
Pregnancy and Malaria ကုိယ္ဝန္ေဆာင္ႏွင့္ ငွက္ဖ်ား၊
- ကိုယ္ဝန္ ပဌမ (၃)လ Quinine +/– Clindamycin
- ကိုယ္ဝန္ ဒုတိယ (၃) လ ႏွင့္ ကိုယ္ဝန္ တတိယ (၃) လ
1. The ACT or
2. Artesunate + Clindamycin,
3. Quinine + Clindamycin.
Quinine treatment for severe malaria ငွက္ဖ်ားအျပင္စားမ်ားအားကုသျခင္း၊
ငွက္ဖ်ားအျပင္စားသည္ အေရးေပၚျဖစ္သည္၊
Quinine of 20 mg salt/kg BW Quinine ကို 20 mg salt/kg BW ျဖင့္ေသြးထဲဦးစြာထည့္ရမည္၊ Quinine ကို Rate-controlled IV infusion အျမန္ႏုန္းထိန္းသည့္ေသြးျပန္ေၾကာထဲ သြင္းနည္းသည္ အေကာင္းဆံုးနည္းျဖစ္သည္။ ေသြးျပန္ေၾကာထဲ သြင္းမရမွသာ IM injection အသားထဲထိုးရမည္။
Quinine Dihydrochloride ကို Rate-controlled IV infusion အျမန္ႏုန္းထိန္းနည္းျဖင့္ ေသြးျပန္ေၾကာထဲသြင္းရန္၊ Saline (NS/DNS) or Dextrose (5D) solutions သံုးႏိုင္သည္။ 5 mg salt/kg BW per hour ႏုန္းျဖင့္အစက္ခ်သြင္းပါ၊
ပဌမအၾကိမ္ကို 10 mg/kg BW ေပါင္တဖက္စီခဲြထိုးေပးႏိုင္သည္။
Quinine Dihydrochloride 300 mg/ml အသားေဆးသည္နာလြန္းသျဖင့္ မိုးေရ/ဆားေရျဖင့္ေရာကာ 60–100 mg/ml ေျပာ့ေစျပီးမွထိုးသင့္သည္။ သြင္းေဆး-ထိုးေဆးကု္ လူနာခံႏိုင္-ေသာက္ႏိုင္လာသည္ႏွင့္ ပါးစပ္က တိုက္နည္းသို ့ေျပာင္းပါ။ စုစုေပါင္း (၇)ရက္ၾကာမည္၊
Artemether ကို IM အသားထဲထိုးနည္းျဖင့္ Quinine IV infusion အားအစားထိုးႏိုင္သည္။
လူနာေရာက္လ်င္ေရာက္ခ်င္း Artesunate 2.4 mg/kg BW IV or IM ထိုးပါ၊ ၁၂ နာရီျခား၊ ၂၄ နာရီျခား၊ ေနာက္ထပ္ ၂၄ နာရီျခား တလံုးစီထိုးပါ။ စုစုေပါင္း ၆ လံုးျဖစ္သည္။
ကေလးမ်ားႏွင့္ ငွက္ဖ်ားအျပင္းစား၊
- Artesunate 2.4 mg/kg BW IV or IM given on admission (time = 0), then at 12 h and 24 h, then once a day;
- Artemether 3.2 mg/kg BW IM given on admission then 1.6 mg/kg BW per day;
- Quinine 20 mg salt/kg BW on admission (IV infusion or divided IM injection), then 10 mg/kg BW every 8 h; infusion rate should not exceed 5 mg salt/kg BW per hour.
MALARIA CAUSED BY P. VIVAX, P. OVALE OR P. MALARIAE ဒုတိယအေရးၾကီးဆံုးျဖစ္သည့္ ငွက္ဖ်ား၊
- Chloroquine 25 mg base/kg BW divided over 3 days, combined with primaquine 0.25-0.5 mg base/kg BW, taken with food once daily for 14 days is the treatment of choice for Chloroquine-sensitive infections.
- Amodiaquine (30 mg base/kg BW divided over 3 days as 10 mg/kg BW single daily doses) combined with Primaquine should be given for Chloroquine-resistant Vivax Malaria.
http://yamunaclinic.org/index.php?option=com_content&view=article&id=2554:malaria-&catid=30:medical-writings-&Itemid=46
ငွက္ဖ်ားေရာဂါ
ငွက္ဖ်ားေရာဂါသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံအႏွံ႔အျပားတြင္ အျဖစ္အမ်ားဆံုးေရာဂါမ်ားထဲမွ တစ္ခုအပါအဝင္ ျဖစ္သည္။ သာမန္ခ်မ္းတုန္ျပီးဖ်ားျခင္းမွသည္ ဦးေႏွာက္ထဲေရာဂါပိုးဝင္၍ သတိေမ့ေမ်ာ အသက္ဆံုး႐ႈံးသည္ထိ ျဖစ္ေစႏိုင္ေသာ ေရာဂါျဖစ္ေပသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေရာဂါကူးစက္ပံု၊ ေရာဂါလကၡဏာႏွင့္ ကာကြယ္ပံုတို႔ကို ေကာင္းစြာသိနားလည္ သေဘာေပါက္ထားျခင္းအားျဖင့္ ေရာဂါကို အခ်ိန္မီ စနစ္တက် ကုသႏိုင္မည္ျဖစ္ျပီး ေရာဂါမျဖစ္ပြားေအာင္လည္း ကာကြယ္တတ္ၾကေပမည္။ ငွက္ဖ်ားေရာဂါျဖစ္ေစေသာ ေရာရါပိုးအမ်ိဳးအစား(၄)မ်ိဳး႐ွိသည္။ ၎တို႔မွာ-
P.falciparum
P.vivax
P.ovale &
P.malariae တို႔ျဖစ္ပါသည္။
၎ပိုးအမ်ိဳးအစားထဲမွ P.falciparum ပိုးသည္ ဦးေႏွာက္ထဲထိ ပိုးဝင္၍ ျပင္းထန္စြာျဖစ္ေစႏိုင္ျပီး က်န္အမ်ိဳးအစားမ်ားမွာ ၎ေလာက္ျပင္းထန္မႈ မ႐ွိေပ။ သို႔ေသာ္ ေသခ်ာ ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ မကုသပါက ေရာဂါမၾကာမၾကာျပန္ျဖစ္ကာ ေဘလံုးႏွင့္အသည္းၾကီးျပီး အျခားအဂၤါအစိတ္အပိုင္းမ်ားလည္း ထိခိုက္ႏိုင္ပါသည္။ ငွက္ဖ်ားေရာဂါသည္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါပိုးသယ္ေဆာင္ေသာ ျခင္ကိုက္ခံရ၍သာ ကူးစက္ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ (ဤေနရာတြင္ ျခင္တိုင္း ငွက္ဖ်ားပိုးသယ္မလာေၾကာင္းႏွင့္ အေနာဖိလစ္ျခင္အမ (ျခင္ၾကား) တို႕ကတဆင့္ကူးစက္မႈျဖစ္ေစေၾကာင္းသိရပါသည္။ အဆိုပါျခင္တို႕၏ သဘာ၀မွာ ၿမိဳ႕ရြာအျပင္ဖက္ ေတာစပ္ၿခံပုတ္ထူထပ္ရာတို႕တြင္ ခိုေအာင္းေနထိုင္ေလ႔ရွိၿပီး ေန၀င္မိုးခ်ဳပ္ အခ်ိန္မ်ားတြင္ လူေနအိမ္ေျခမ်ားသို႕ ေရာက္လာတတ္သည္ဟုသိရွိရသည္။ ေရာက္လွ်င္ေရာက္ျခင္း အိမ္နံရံစသည္တို႕တြင္ နားၿပီးမွ လူကိုကိုက္ကာ ေသြးစုပ္ယူသည္၊ ၿပီးလွ်င္ တဖန္ နံရံတြင္ နားၿပီးမွ ၿခံဳႏြယ္ေပါင္းျမက္ထူထပ္ရာသို႕ျပန္ေလ့ရွိေၾကာင္းလည္းသိရသည္။ ငွက္ဖ်ားေရာဂါပိုးရွိေနသူ၏ ေသြးကိုသူ၏တံေတြးထိုးသြင္းဖလွယ္ယူသြားေသာ ျခင္မတစ္ေကာင္သည္ ေရာဂါပ်ဳိးရက္ေက်ာ္လြန္ၿပီးေနာက္ပိုင္း အျခားလူတစ္ဦးကို ထပ္မံကိုက္တိုင္း ေရာဂါကူးစက္ျပန္႕ပြါးေစျခင္းျဖစ္သည္။)
အျခားကူးစက္ႏိုင္ေသာနည္းလမ္းမွာ ငွက္ဖ်ားပိုးပါေသာေသြးသြင္းမိျခင္း ျဖစ္သည္။ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္မွ ကေလးသို႔ကူးစက္မႈႏႈန္းမွာ လြန္စြာနည္းပါးပါသည္။
ငွက္ဖ်ားေရာဂါသည္
စိမ့္စမ္းေရေသာက္ျခင္း၊ ခ်ိဳးျခင္း၊
ငွက္ေပ်ာသီး၊ သေဘၤာသီး၊ မွ်စ္စသည့္အစားအေသာက္မ်ား စားျခင္းတို႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚရျခင္းလံုး၀ မဟုတ္ပါ။ (ငွက္ဖ်ားပိုးတစ္နည္းနည္းျဖင့္ ကူးစက္ရရွိထားၿပီးသူအေနျဖင့္သာ ကိုယ္ခံအားနည္းေနစဥ္တြင္လည္းေကာင္း၊ ေရာဂါပိုးမ်ားတိုးပြါးရွင္သန္ေစမည့္အေၾကာင္းကို တစ္နည္းနည္းျဖင့္ အားေပးရာေရာက္ေစျခင္းျဖင့္လည္းေကာင္း အဖ်ားတက္လာျခင္းျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။)
ငွက္ဖ်ားေရာဂါလကၡဏာမ်ားမွာ
ခ်မ္းတုန္ျပီးဖ်ားျခင္း၊
ကိုယ္ပူလာျခင္း
အမ်ားအားျဖင့္(၂)နာရီမွ (၅)နာရီအတြင္း ေခၽြးမ်ားထြက္ျပီး အဖ်ားက်သြားျခင္း၊
ျပင္းထန္ငွက္ဖ်ားေရာဂါလကၡဏာမ်ားမွာ
ေဆးမေသာက္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ အန္ျခင္း၊
အျခားသူ မကူညီဘဲ မထႏိုင္ျခင္း၊ မတ္တပ္မရပ္ႏိုင္ျခင္း၊ လမ္းမေလွ်ာက္ႏိုင္ျခင္း။
ကေယာင္ကတမ္းေျပာျခင္း၊ ဂဏွာမျငိမ္ျဖစ္ျခင္း၊ မွိန္းလြန္းျခင္း။
ေျခလက္မ်ား ေအးစက္ေနျခင္း။
[ျပင္ဆင္ရန္]ငွက္ဖ်ားေရာဂါကာကြယ္ေရး
ငွက္ဖ်ားေရာဂါသည္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါပိုးသယ္ေဆာင္ထားေသာ ျခင္ကိုက္ရာမွ အဓိက ကူးစက္သည္။ ျခင္မကိုက္ေအာင္ အတတ္ႏိုင္ဆံုးကာကြယ္ျပီး ျခင္ႏွိမ္ႏွင္းေရးေဆာင္႐ြက္လွ်င္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါျဖစ္ပြားမႈကို ကာကြယ္ႏိုင္သည္။ (ေနအိမ္နံရံတြင္ ျခင္ေဆး(ပိုးသတ္ေဆးအခ်ဳိ႕)ျဖန္းျခင္းျဖင့္ လာနားေသာျခင္အား ေျခေထာက္မွတဆင့္ အာနိသင္ေရာက္ေစကာ ရက္မ်ားမၾကာမီေသဆံုးေစေသာနည္းျဖင့္လည္း ကာကြယ္ႏိုင္သည္။) (ျခင္အထီး တို႕၏ေအာ္သံမ်ဳိး ထုတ္လႊတ္သည့္စက္ျဖင့္လည္း ျခင္မအခ်ဳိ႕ကိုလွည့္ဖ်ားေမာင္းထုတ္ကာကြယ္ၾကသည္)
ညအိပ္တိုင္းျခင္ေထာင္ႏွင့္အိပ္ပါ။ ျဖစ္ႏိုင္လွ်င္ ေဆးစိမ္ျခင္ေထာင္ သံုးပါ။
အိပ္ယာထဲမဝင္မီ ျခင္မကိုက္ေအာင္ ဂ႐ုစိုက္ပါ။
ယပ္ေတာင္ႏွင့္ ယပ္ခတ္ျခင္း၊ အဝတ္အစား ထူထူ႐ွည္႐ွည္ဝတ္ျခင္း၊ ျခင္မကိုက္ေအာင္ေဆးလိမ္းျခင္းျဖင့္လည္း ကာကြယ္ႏိုင္သည္။
(မီးခိုးမိႈင္းတိုက္ျခင္း၊ ျခင္ေဆးေခြထြန္းျခင္းျဖင့္ ျခင္ကိုက္မႈေလ်ာ့နည္းေအာင္ ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္ေသာ္လည္း ေရ႐ွည္တြင္ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာေရာဂါမ်ား ျဖစ္ပြားႏိုင္သျဖင့္ ဤနည္းတို႔ျဖင့္ ေဆာင္႐ြက္ျခင္းကို အားမေပးေပ။)
ငွက္ဖ်ားကူးစက္ေဒသသို႔ ေခတၱသြားေရာက္သည့္သူမ်ားအေနျဖင့္ ထိေရာက္ေသာငွက္ဖ်ားကာကြယ္ေဆးကို ေသာက္သံုးသင့္သည္။
(ငွက္ဖ်ားကာကြယ္ေဆးကို ပံုမွန္ေရ႐ွည္မေသာက္သံုးသင့္ပါ။)
ယခုအခါ PSI (Population Services International) NGO အဖြဲ႔မွ ေထာက္ပံ့မႈေၾကာင့့္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါကုေဆးဝါးမ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပင္ပေဆးကုခန္းတိုင္းလိုလိုတြင္ ေစ်းႏႈန္းသက္သာစြာျဖင့္ ရ႐ွိႏိုင္ျပီ ျဖစ္ပါသည္။
(ငွက္ဖ်ားေရာဂါပိုး၏ သက္တမ္းျဖစ္စဥ္တြင္ အဆင့္၄ဆင့္ ရွိေၾကာင္းသိရပါသည္၊ ေဆး၀ါးအခ်ဳိ႕၏ အာနိသင္ထိေရာက္ႏိုင္မႈမွာ သက္တမ္းအဆင့္တိုင္းအတြက္မဟုတ္ေၾကာင္းသိရပါသည္။ ေသြးနီဥမ်ားမွတစ္ဆင့္ဦးေဏွာက္ သို႕မဟုတ္ အသည္းထဲသို႕ ေရာက္သြားေသာ ပိုးတို႕အား ေျခမႈန္းရန္လည္း သာမာန္အေနထက္ ခက္ခဲေၾကာင္းသိရပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ေဆးစားရမည့္လူနာသည္ နားလည္တတ္ကၽြမ္းသူက တြက္ခ်က္ညႊန္ၾကားေသာ အခ်ိန္နာရီအတိအက်တြင္ေဆးကိုစားျဖစ္မွသာ ကုသမႈ ထိေရာက္မည့္အေၾကာင္းလည္းသိရသည္။ ေဆးအမ်ဳိးအစားႏွင့္ ပမာဏအေပၚမူတည္ၿပီး ေဆးေပးနည္းအမ်ဳိးမ်ဳိးရွိေလရာ မကၽြမ္းက်င္ပဲ မိမိသေဘာျဖင့္ ေဆး၀ယ္စားျခင္းသည္ ေရာဂါကုသေရးအတြက္ မထိေရာက္သည့္အျပင္ ေဆးယဥ္ျခင္း ေဘးထြက္အက်ဳိးကိုပါျဖစ္ေစတတ္ပါသည္။ ေဆးယဥ္သည္ ဆိုျခင္းမွာ မိမိတစ္ဦးတည္းအတြက္သာ ေဆး၀ါးတို႕ အစြမ္းမထက္ေတာ့ျခင္းမဟုတ္ပဲ၊ မိမိကိုယ္တြင္းမွ ေရာဂါပိုးက ေဆးကိုမမႈေတာ့ျခင္းမ်ဳိးျဖစ္ရာ မိမိထံမွ ေရာဂါပို႕ကူးစက္သူတို႕တြင္လည္း ထိေရာက္စြာကုသေပ်ာက္ကင္းေရးအတြက္ခက္ခဲသြားႏိုင္ပါသည္။) (ေရာဂါပိုးကို အျမစ္ျပတ္ေအာင္တိုက္ထုတ္ၿပီးမွ အသစ္တစ္ဖန္ျပန္လည္၀င္ေရာက္ခံရပါက ပိုမိုျပင္းထန္အႏၱရယ္ရွိတတ္သျဖင့္ ငွက္ဖ်ားျပန္႕ႏွံ႕ကူးစက္ဇံု ေဒသမ်ားရွိ ေဒသခံတို႕အဖို႕ ေရာဂါပိုးကို အျမစ္ျပတ္မႏွိမ္နင္းသင့္ဟုလည္း ဆိုၾကပါသည္။)
(ေဖၚျပပါအခ်က္မ်ားတြင္ တတ္သိနားလည္ကၽြမ္းက်င္သူတို႕၏ ျပင္ဆင္ျဖည့္စြက္ကူညီမႈ လိုအပ္ေနပါေသးသည္။)'''Bold text
http://wikimyanmar.co.cc/wiki/index.php?title=%E1%80%84%E1%80%BD%E1%80%80%E1%80%B9%E1%80%96%E1%80%BA%E1%80%AC%E1%80%B8%E1%80%B1%E1%80%9B%E1%80%AC%E1%80%82%E1%80%AB
ငွက္ဖ်ားေရာဂါ၏ လၽွို႔ခ်က္ကို ေဖာ္ထုတ္သူ သို႔မဟုတ္ ဆာေရာ္နယ္ေရာစ့္
- 29 DEC 2011 |
- BY HEALTH DIGEST
စိမ့္စမ္းေရကို
ေသာက္မိလၽွင္ျဖစ္မည္၊ ငွက္ေပ်ာသီး စားမိလၽွင္ျဖစ္မည္ဟု ေရွးရိုးစြဲ
ယူဆခဲ့ၾကသည့္ ငွက္ဖ်ား ေရာဂါ။ လူေပါင္းမ်ားစြာ၏ အသက္ဇီဝိန္ ေႁခြႏုတ္ခဲ့သည့္
(တခ်ိဳ႕ေဒသမ်ားတြင္ ယေန႔တိုင္ ေႁခြႏုတ္ေနဆဲျဖစ္သည့္) ငွက္ဖ်ားေရာဂါ။
ထိုငွက္ဖ်ားေရာဂါဆိုးႀကီး၏ လၽွို႔ဝွက္ခ်က္ကို ေဖာ္ထုတ္နိုင္ခဲ့သည့္
ၿဗိတိသၽွလူမ်ိဳး ဆရာဝန္ႀကီး ဆာေရာ္ နယ္ေရာစ့္ကို ၁၈၅၇ ခုႏွစ္၊ ေမလ
၁၃ရက္ေန႔တြင္ အိႏၵိယ နိုင္ငံ၊ အယ္လ္မိုရာၿမိဳ႕၌ ေမြးဖြားခဲ့သည္။
ေဆးပညာဆိုင္ရာ နိုဗယ္လ္ ဆုခ်ီးျမႇင့္ ခံရသည့္ ပထမဆုံးေသာ အိႏၵိယနိုင္ငံဖြား
ပုဂၢိဳလ္ျဖစ္ပါသည္။ အေနာဖလိျခင္(Anopheles) ၏ အစာအိမ္အူလမ္း
ေၾကာင္းအတြင္းမွာ ငွက္ဖ်ား ေရာဂါျဖစ္ေစသည့္ ကပ္ပါးပိုးကို
ရွာေဖြေဖာ္ထုတ္နိုင္ခဲ့ျခင္းျဖင့္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါသည္ ျခင္မွ တစ္ဆင့္
ကူးစက္ျခင္းျဖစ္ေၾကာင္းသိရွိေစခဲ့ၿပီး ငွက္ဖ်ား ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး အတြက္
အေျခခံအုတ္ျမစ္ကို ခ်ေပးနိုင္ ခဲ့သူျဖစ္ပါသည္။
ေရာစ့္၏ဖခင္က ၿဗိတိသၽွလက္ေအာက္ခံ အိႏၵိယ တပ္မေတာ္မွ မ်က္ႏွာျဖဴ
ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးျဖစ္ ပါသည္။ သူ႔အဖိုး ကလည္း
ဒုတိယဗိုလ္မွူးႀကီးအဆင့္အရာရွိႀကီးတစ္ဦး ျဖစ္သည္။ သူ႔အဖိုးမွာ
ငွက္ဖ်ားေရာဂါျပင္းျပင္း ထန္ထန္ရွိ သည္။ အိႏၵိယမွာ ေမြးဖြားသည့္ ေရာစ့္ကို
အသက္၈ႏွစ္အရြယ္ တြင္ ပညာဆည္းပူးနိုင္ရန္ အဂၤလန္ကၽြန္းသို႔ပို႔လိုက္သည္။
၁၈၇၅ ခုႏွစ္တြင္ လန္ဒန္၌ ေဆးေက်ာင္း တက္ၿပီး ၁၈၈ဝ ျပည့္ႏွစ္တြင္
ဆရာဝန္ဘြဲ႕ရခဲ့သည္။ ၁၈၈၁ ခုႏွစ္တြင္ အိႏၵိယ တပ္မေတာ္ေဆးဝန္ထမ္းတပ္ဖြဲ႕သို႔
ဝင္ေရာက္အမွုထမ္း သည္။ မဒရပ္စ္ၿမိဳ႕၌ ပထမဆုံးတာဝန္က်သည္။ ၁၈၈၃ ခုႏွစ္တြင္
ဘဂၤေလာၿမိဳ႕သို႔ ေျပာင္းေရႊ႕တာဝန္ထမ္းေဆာင္ သည္။ ၁၈၈၂ ခုႏွစ္မွစတင္၍
ငွက္ဖ်ားေရာဂါႏွင့္ပတ္သက္ သည့္ သုေတသနမ်ားစတင္ျပဳလုပ္သည္။ ကာလကတၱားၿမိဳ႕
အေထြေထြေရာဂါကုေဆး႐ုံႀကီး၌ အေျခစိုက္လ်က္ မဟန္နဒ္ရြာမွာဓာတ္ခြဲခန္းတစ္ခု
တည္ ေဆာက္သည္။ ရြာနီးခ်ဳပ္စပ္မွ ျခင္ မ်ားကို ဖမ္းယူစုေဆာင္းသည္။၁၈၉၇
ခုႏွစ္မွာ ေရာစ့္ကိုယ္တိုင္ ငွက္ဖ်ားျဖစ္ သည္။ သူ႔ကို ေအာစ့္မန္းနီးယား
ေဆးေက်ာင္းသို႔ ေျပာင္းေရႊ႕လိုက္ၿပီး ထိုေက်ာင္းမွာရွိစဥ္ အေနာဖလိျခင္၏
အူလမ္းေၾကာင္းအတြင္း ငွက္ဖ်ားကပ္ပါးပိုးကို ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့သည္။
ဟူစိန္ခန္ အမည္ရွိ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ သည္ကို ျခင္ကိုက္ခံေစၿပီး ထိုျခင္မ်ား ကို
သုေတသနျပဳရွာေဖြရာမွ ငွက္ဖ်ား ကပ္ပါးပိုးကို ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့ျခင္းျဖစ္
သည္။ ၁၉ဝ၂ ခုႏွစ္တြင္ ငွက္ဖ်ားေရာဂါ ႏွင့္ပတ္သက္သည့္
ရွာေဖြေတြ႕ရွိမွုမ်ားအတြက္ ေဆးပညာနိုဗယ္လ္ဆုရခဲ့ သည္။ ၁၈၉၉ ခုႏွစ္တြင္
ၿဗိတိန္သို႔ ျပန္လာၿပီး လီဗာပူးလ္ အပူပိုင္းေရာဂါ ဆိုင္ရာေဆးေက်ာင္းတြင္
အပူပိုင္း ေဆးပညာဌာနပါေမာကၡျဖစ္လာသည္။ ၁၉ဝ၁ ခုႏွစ္တြင္ ေရာစ့္သည္ ယူေက
နိုင္ငံ ေတာ္ဝင္ခြဲစိတ္ ဆရာဝန္မ်ား ေကာလိပ္၏ အဖြဲ႕ဝင္တစ္ဦးႏွင့္ ေတာ္
ဝင္အစည္းအ႐ုံး၏ အဖြဲ႕ဝင္တစ္ဦး ျဖစ္လာ သည္။ ေတာ္ဝင္အစည္းအ႐ုံး၏ ဒုတိယ
ဥကၠဌအျဖစ္ သုံးႏွစ္ထမ္း ေဆာင္ခဲ့သည္။ အဂၤလန္ဘုရင္ အက္ ဝဒ္(အမွတ္ ၇)၏
ဘြဲ႕ထူးဂုဏ္ထူးမ်ား ခ်ီးျမႇင့္သူေကာင္းျပဳျခင္းခံရသည္။
ေရာစ့္သည္သူေတြ႕ရွိသည့္ သုေတ သနမ်ားကို အေျချပဳလ်က္ ငွက္
ဖ်ားကာကြယ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို စြမ္း စြမ္းတမံေဆာင္ရြက္ခဲ့သည္။ အေနာက္
အာဖရိက၊ စူးအက္တူးေျမာင္းေဒသ၊ ဂရိ၊ ေမာရိသၽွ၊ ဆိုက္ပရပ္စ္စသည့္ ေဒသမ်ားတြင္
ကြင္းဆင္းသုေတသန မ်ားစြာျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ၁၉၁၅ ခုႏွစ္ ႏွင့္
၁၉၁၆ခုႏွစ္မ်ားအတြင္း ေတာ္ဝင္ အစည္း အ႐ုံးမွ ေရာစ့္ျပဳစုသည့္ ငွက္ ဖ်ား
သုေတသနစာတမ္းေပါင္း ေျမာက္ျမားစြာ ထြက္ရွိခဲ့သည္။ ဆရာဝန္ႀကီး
ေရာ္နယ္ေရာစ့္မွာ သုေတသနသမား တစ္ဦး အျဖစ္ ထူး ခၽြန္႐ုံမၽွမက
သခၤ်ာပညာရပ္မွာလည္း ပိုင္နိုင္သည္။
ကဗ်ာဆရာ၊ ျပဇာတ္ေရး ဆရာ၊ စာေရးဆရာႏွင့္ ပန္းခ်ီဆရာ တစ္ဦးအျဖစ္လည္း
ထင္ရွားသူျဖစ္ သည္။ ၁၉၁ဝ ျပည့္ႏွစ္တြင္ စေတာ့ ဟုမ္းၿမိဳ႕၌
ဂုဏ္ထူးေဆာင္ေဆးပညာ ပါရဂူဘြဲ႕ခ်ီးျမႇင့္ျခင္းခံရသည္။ ၁၉၃၂ ခုႏွစ္တြင္
ကိုယ္တိုင္ေရး အတၳဳပၸတၱိ ျနာသငမ် ကိုထုတ္ေဝသည္။ ဇနီးသည္ ရိုစာႏွင့္ ၁၈၈၉
ခုႏွစ္ တြင္လက္ဆက္ခဲ့ၿပီး သားႏွစ္ေယာက္၊ သမီးႏွစ္ေယာက္ ထြန္းကားသည္။၁၉၃၁
ခုႏွစ္တြင္ ဇနီးသည္ ကြယ္လြန္ၿပီး တစ္ ႏွစ္အၾကာ ၁၉၃၂ ခုႏွစ္၊ အသက္ ၇၅ႏွစ္
အရြယ္တြင္ လန္ဒန္ၿမိဳ႕၊ ေရာစ့္ တကၠသိုလ္၌ နာတာရွည္ ရင္က်ပ္
ပန္းနာေရာဂါျဖင့္ ကြယ္လြန္သည္။ ေရာစ့္၏ စြမ္းေဆာင္ခ်က္ ေၾကာင့္
ႏွစ္စဥ္လိုလိုပင္ လူေထာင္ ေပါင္းမ်ားစြာ၏ အသက္ကို ကယ္ တင္နိုင္ခဲ့သည္။
အိႏၵိယနိုင္ငံ၏ ၿမိဳ႕ အေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ သူ႔ကိုဂုဏ္ျပဳ လ်က္
သူ႔နာမည္မွည့္ေခၚထားသည့္ လမ္းေပါင္းမ်ားစြာရွိေနဆဲျဖစ္သည္။ ကာလ ကတၱားၿမိဳ႕
အေထြထ ြေေရာဂါ ကုေဆး႐ုံႀကီးရွိရာ လမ္းမႀကီးကို ဆာ
ေရာ္နယ္ေရာ့စ္လမ္းမႀကီးအျဖစ္ေျပာင္း လဲေခၚတြင္ေစခဲ့သည္။ ဟိုက္ဒရာ
ဘတ္ၿမိဳ႕ရွိ ကူးစက္ေရာဂါ အထူးကု ေဆး႐ုံႀကီးကို ဆာေရာ္နယ္ေရာ့စ္
အပူပိုင္းေရာဂါမ်ားႏွင့္ ကူးစက္ေရာဂါ မ်ားဆိုင္ရာ ေဆးတကၠသိုလ္ဟု ေျပာင္း လဲ
ေခၚေဝၚဂုဏ္ျပဳခဲ့ေလသည္။
( မွ ) ကူးယူေဖာ္ျပသည္
